IL RE PASTORE
(Pietro Metastasio) - Drama per musica (1751)
ITALIANO
ATTO secondo
————
SCENA PRIMA
Grande e ricco padiglione d’Alessandro da un lato, ruine insalvatichite d’antichi edifici dall’altro. Campo de’ Greci in lontano. Guardie del medesimo in vari luoghi.
TAMIRI in atto di timore, ELISA conducendola per mano
ELISA
Sieguimi. A che t'arresti?
TAMIRI
Amica, oh dio,
tremo da capo a piè. Torniam se m'ami, torniamo al tuo soggiorno.
ELISA
Io non t'intendo!
T'affretti impaziente pria d'Agenore in traccia; ed or nol curi
già vicina a trovarlo!
TAMIRI
Amor m'ascose
da lungi il rischio; or che vi son comprendo
la mia temerità.
ELISA
Perché?
TAMIRI
La figlia non son io di Stratone?
ELISA
E ben?
TAMIRI
Le tende non son quelle de' Greci? E se di loro mi scopre alcuno? Ah per pietà fuggiamo cara Elisa.
ELISA
È follia. Chi vuoi che possa
scoprirti in queste vesti? E se potesse scoprirti ognun, che n'avverrebbe? È forse
un barbaro Alessandro? Abbiam sì poche prove di sua virtù? Del re de' Persi e la sposa e la madre
non sai...
TAMIRI
Lo so; ma la sventura mia
forse è maggior di sua virtù; non oso di metterle a cimento. Andiam.
ELISA
Perdona;
puoi tornar sola. Io nulla temo e voglio cercare Aminta. (Incaminandosi verso il padiglione)
TAMIRI
Aspetta. Il tuo coraggio
m'inspira ardir. (Risoluta)
ELISA
Dunque mi siegui. (S’incamina come sopra)
TAMIRI
Oh dio! (Fa qualche passo e poi s’arresta) Mille rischi ho presenti. No, non ho cor.
ELISA
Dunque mi lascia. (Le fugge di mano)
TAMIRI
Ah senti.
Al mio fedel dirai
ch'io son... ch'io venni... Oh dio!
Tutto il mio cor tu sai;
parlagli col mio cor.
310 Che mai spiegar? Che mai
dirti di più poss'io?
Tu vedi il caso mio;
e tu conosci amor.
(Parte)
SCENA II
ELISA, poi AGENORE
ELISA
Questa del campo greco
è la tenda maggior. Qui l'idol mio
certo ritroverò.
AGENORE
Dove t'affretti
leggiadra ninfa? (Arrestandola)
ELISA
Io vado al re. (Vuol passare)
AGENORE
Perdona, (La ferma)
veder nol puoi.
ELISA
Per qual ragione?
AGENORE
Or siede co' suoi Greci a consiglio.
ELISA
Co' Greci suoi?
AGENORE
Sì.
ELISA
Dunque andar poss'io. (Incaminandosi)
Non è quello il mio re.
AGENORE
Ferma. Né pure (Arrestandola)
al tuo re lice andar.
ELISA
Perché?
AGENORE
Che attenda Alessandro or convien.
ELISA
L'attenda. Io bramo
vederlo sol. (Come sopra)
AGENORE
No; d'inoltrarti tanto
non è permesso a te.
ELISA
Dunque l'avverti;
egli a me venga.
AGENORE
E questo
non è permesso a lui.
ELISA
Permesso almeno
mi sarà d'aspettarlo. (Siede sopra un sasso)
AGENORE
Amica Elisa
va'; credi a me. Per ora deh non turbarci. Io col tuo re fra poco
più tosto a te verrò.
ELISA
No; non mi fido.
Tu non pensi a Tamiri
ed a me penserai?
AGENORE
T'inganni. Appunto
io voglio ad Alessandro di lei parlar. Già incominciai ma fui nell'opera interrotto. Ah va'. S'ei viene
gli opportuni momenti
rubar mi puoi.
ELISA
T'appagherò. (S’alza) Ma senti.
Se tardi, io torno.
AGENORE
È giusto.
ELISA
Addio. Fra tanto (S’incamina e poi si volge) non celare ad Aminta
le smanie mie.
AGENORE
No.
ELISA
Digli (Come sopra) che le sue mi figuro.
AGENORE
Sì.
ELISA
Da me lungi oh quanto
penerà l'infelice! (Ad Agenore ma da lontano)
AGENORE
Molto.
ELISA
E parla di me? (Da lontano)
AGENORE
Sempre.
ELISA
E che dice? (Torna ad Agenore)
AGENORE
Ma tu partir non vuoi. Se tutte io deggio (Con impeto)
ridir le sue querele...
ELISA
Vado; non ti sdegnar. Sei pur crudele!
Barbaro! Oh dio mi vedi
divisa dal mio ben;
barbaro, e non concedi
ch'io ne dimandi almen.
Come di tanto affetto
alla pietà non cedi?
Hai pure un core in petto.
Hai pure un'alma in sen.
(Parte)
SCENA III
AGENORE, AMINTA
AGENORE
Nel gran cor d'Alessandro, o dei clementi, secondate i miei detti
a favor di Tamiri. Ah n'è ben degna
la sua virtù, la sua beltà... Ma dove,
dove corri mio re?
AMINTA
La bella Elisa
pur da lungi or mirai; perché s'asconde?
Dov'è?
AGENORE
Partì.
AMINTA
Senza vedermi! Ingrata!
Ah raggiungerla io voglio. (S’incamina)
AGENORE
Ferma signor. (L’arresta)
AMINTA
Perché?
AGENORE
Non puoi.
AMINTA
Non posso!
Chi dà legge ad un re?
AGENORE
La sua grandezza,
la giustizia, il decoro, il bene altrui,
la ragione, il dover.
AMINTA
Dunque pastore
io fui men servo. E che mi giova il regno?
AGENORE
Se il regno a te non giova,
tu giovar devi a lui. Te dona al regno il ciel, non quello a te. L'eccelsa mente, l'alma sublime, il regio cor, di cui largo ei ti fu, la pubblica dovranno felicità produrre; e solo in questa tu dei cercar la tua. Se te non reggi, come altrui reggerai? Come... Ah mi scordo
che Aminta è il re. Che un suo vassallo io sono. Errai per troppo zel; signor perdono. (Vuole inginocchiarsi)
AMINTA
Che fai! Sorgi. Ah se m'ami (Lo solleva) parlami ognor così. Mi par sì bella che di sé m'innamora
la verità, quando mi sferza ancora.
AGENORE
Ah te destina il fato
veramente a regnar!
AMINTA
Ma dimmi amico;
non deggio amar chi m'ama? È poco Elisa degna d'amore? Ho da lasciar regnante
chi mi scelse pastore? I suoi timori,
le smanie sue non denno farmi pietà? Chi condannar potrebbe
fra gli uomini, fra i numi, in terra, in cielo la tenerezza mia?
AGENORE
Nessuno. È giusta.
Ma pria di tutto...
AMINTA
Ah pria di tutto andiamo
amico a consolarla e poi...
AGENORE
T'arresta.
Sciolto è il consiglio; escono i duci; a noi viene Alessandro.
AMINTA
Ov'è?
AGENORE
Non riconosci
i suoi custodi alla real divisa?
AMINTA
Dunque?...
AGENORE
Attender convien.
AMINTA
Povera Elisa!
AGENORE
Ogn'altro affetto ormai
vinca la gloria in te.
Parli una volta il re;
taccia l'amante.
Sempre un pastor sarai,
se l'arte di regnar
pretendi d'imparar
da un bel sembiante.
SCENA IV
ALESSANDRO e detti
ALESSANDRO
Agenore? (Ad Agenore che parte)
AGENORE
Signor.
ALESSANDRO
Fermati. Io deggio
poi teco favellar. Per qual cagione (Agenore si ferma)
resta il re di Sidone (Ad Aminta)
ravvolto ancor fra quelle lane istesse?
AMINTA
Perché ancor non impresse
su quella man che lo solleva al regno del suo grato rispetto un bacio in pegno. Soffri che prima al piede del mio benefattor... (Vuole inginocchiarsi)
ALESSANDRO
No; dell'amico
vieni alle braccia; e di rispetto invece rendigli amore. Esecutor son io dei decreti del ciel; tu del contento che in eseguirgli io provo
sol mi sei debitor. Per mia mercede
chiedo la gloria tua.
AMINTA
Qual gloria o dei
io saprò meritar, se fino ad ora
una greggia a guidar solo imparai?
ALESSANDRO
Sarai buon re, se buon pastor sarai.
Ama la nuova greggia
come l'antica; e dell'antica al pari
te la nuova amerà. Tua dolce cura
il ricercar per quella
ombre liete, erbe verdi, acque sincere non fu sinor? Tua dolce cura or sia e gli agi ed i riposi
di quest'altra cercar. Vegliar le notti,
i dì sudar per la diletta greggia,
alle fiere rapaci esporti generoso in sua difesa, forse è nuovo per te? Forse non sai
le contumaci agnelle
più allettar con la voce
che atterrir con la verga? Ah porta in trono, porta il bel cor d'Aminta; e amici i numi come avesti fra' boschi in trono avrai; sarai buon re, se buon pastor sarai.
AMINTA
Sì. Ma in un mar mi veggo
ignoto e procelloso. Or se tu parti,
chi sarà l'astro mio? Da chi consigli
prender dovrò?
ALESSANDRO
Già questo dubbio solo
mi promette un gran re. Del mar che varchi
tu prevedi, e mi piace,
già lo scoglio peggior. Darne consiglio
spesso non sa chi vuole,
spesso non vuol chi sa. Di fé, di zelo, di valor, di virtù sugli occhi nostri fa pompa ognun; ma sempre eguale al volto
ognun l'alma non ha. Sceglier fra tanti chi sappia e voglia è gran dottrina, e forse è la sola d'un re. Per mano altrui ben di Marte e d'Astrea l'opre più belle può un re compir; ma il penetrar gli oscuri nascondigli di un cor, distinguer chiara la verità fra le menzogne oppressa,
è la grande al re solo opra commessa.
AMINTA
Ma donde un sì gran lume
può sperare un pastor?
ALESSANDRO
Dal ciel che illustra
quei che sceglie a regnar. Nebbie d'affetti se dal tuo cor tu sollevar non lasci a turbarti il seren, tutto vedrai.
Sarai buon re, se buon pastor sarai.
AMINTA
Tanto ardir da quei detti...
ALESSANDRO
Or va', deponi
quelle rustiche vesti; altre ne prendi;
e torna a me. Già di mostrarti è tempo a' tuoi fidi vassalli.
AMINTA
Ah fate o numi,
fate che Aminta in trono
sé stesso onori, il donatore e il dono.
Ah per voi la pianta umile
prenda o dei miglior sembianza;
e risponda alla speranza
d'un sì degno agricoltor.
Trasportata in colle aprico
mai non scordi il bosco antico,
né la man che la feconda
d'ogni fronda e d'ogni fior.
(Parte)
SCENA V
ALESSANDRO, AGENORE
AGENORE
(Or per la mia Tamiri
è tempo di parlar).
ALESSANDRO
La gloria mia
me fra lunghi riposi
o Agenore non soffre; oggi a Sidone
il suo re donerò; col nuovo giorno
partir vogl'io. Ma, tel confesso, a pieno
sodisfatto non parto. Il vostro giogo
io fransi, è vero; io ritornai lo scettro
nella stirpe real; nel saggio Aminta
un buon re lascio al regno, un vero amico
in Agenore al re; sarebbe forse
onorata memoria il nome mio
lungamente fra voi; Tamiri, o dei,
sol Tamiri l'oscura. Ov'ella giunga
fuggitiva, raminga,
di me che si dirà? Che un empio io sono, un barbaro, un crudel.
AGENORE
Degna è di scusa
se figlia d'un tiranno ella temea...
ALESSANDRO
Questo è il suo fallo; e che temer dovea?
Se Alessandro punisce
le colpe altrui, le altrui virtudi onora.
AGENORE
L'Asia non vide altri Alessandri ancora.
ALESSANDRO
Quanta gloria m'usurpa! Io lascerei
tutti felici; ah per lei sola or questa
riman del mio valore orma funesta.
AGENORE
(Coraggio!).
ALESSANDRO
Avrei potuto
altrui mostrar, se non fuggia Tamiri,
ch'io distinguer dal reo so l'innocente.
AGENORE
Non lagnarti; il potrai.
ALESSANDRO
Come?
AGENORE
È presente.
ALESSANDRO
Chi?
AGENORE
Tamiri.
ALESSANDRO
E mel taci?
AGENORE
Il seppi a pena
che a te venni; e or volea...
ALESSANDRO
Corri, t'affretta,
guidala a me.
AGENORE
Vado e ritorno. (In atto di partire)
ALESSANDRO
Aspetta; (Pensa)
(ah sì. Mai più bel nodo (Risoluto da sé)
non strinse amore). Or sì contento a pieno partir potrò. Vola a Tamiri e dille che oggi al nuovo sovrano
io darò la corona, ella la mano.
AGENORE
La man!
ALESSANDRO
Sì amico. Ah con un sol diadema
di due bell'alme io la virtù corono.
Ei salirà sul trono,
senza ch'ella ne scenda; a voi la pace, la gloria al nome mio
rendo così; tutto assicuro.
AGENORE
(Oh dio!)
ALESSANDRO
Tu impallidisci! E taci!
Disapprovi il consiglio? È pur Tamiri...
AGENORE
Degnissima del trono.
ALESSANDRO
È un tal pensiero...
AGENORE
Degnissimo di te.
ALESSANDRO
Di quale affetto
quel tacer dunque è segno e quel pallore?
AGENORE
Di piacer, di rispetto e di stupore.
ALESSANDRO
Se vincendo vi rendo felici,
se partendo non lascio nemici,
che bel giorno fia questo per me!
De' sudori ch'io spargo pugnando
non dimando più bella mercé. (Parte)
SCENA VI
AGENORE solo
AGENORE
Oh inaspettato, oh fiero colpo! Ah troppo, troppo o numi inclementi
trascendeste i miei voti! Io non chiedea tanto da voi. Misero me! Ti perdo bella Tamiri e son cagione io stesso della perdita mia. Folle ch'io fui! Ben preveder dovea... Come! Ti penti Agenore infelice
d'un atto illustre? E tu sei quel che tanta virtude ostenta? E quel tu sei che ardisce di correggere i re? Torna in te stesso; e grato ai numi... Ah rimirar potrai la tua bella speranza ad altri in braccio senza morir? No; ma la scusa è indegna
o Agenore di te. Se ami la vita
men dell'onor, se più Tamiri adori
che il tuo piacer, guidala in trono; e mori.
SCENA VII
AMINTA in abito reale e detti
AMINTA
Eccomi a te di nuovo; ecco deposte
le care spoglie antiche. Avvolto in questi lucidi impacci alla mia bella Elisa mal noto forse io giungerò. Potessi almeno a lei mostrarmi.
AGENORE
Ah d'altre cure
signore è tempo. Or che sei re, conviene che a pensar tu incominci in nuova guisa.
AMINTA
Come! E che far dovrei?
AGENORE
Scordarti Elisa.
AMINTA
Elisa! E chi l'impone?
AGENORE
Un cenno augusto
di chi può ciò che vuole, e vuole il giusto.
L'impone il ben d'un regno,
l'onor d'un trono...
AMINTA
Ah vadan pria del mondo
tutti i troni sossopra. Elisa è stato,
Elisa è il mio pensiere; e, fin che l'alma non sia da me divisa,
sempre Elisa il sarà. Scordarmi Elisa!
Ma sai com'io l'adoro?
Sai che fece per me? Sai come...
AGENORE
Ah calma
quegl'impeti o mio re.
AMINTA
Scordarmi Elisa!
Se lo tentassi, io ne morrei.
AGENORE
T'inganni.
Di tua virtù non ben conosci ancora
tutto il valor. Sentimi solo, e poi...
AMINTA
Che mai, che dir mi puoi?
AGENORE
Che quando al trono
sceglie il cielo un regnante... Ah viene Elisa;
fuggiam. (Vede Elisa alla destra)
AMINTA
Non lo sperar.
AGENORE
Pietà signore
di te, di lei. L'ucciderai se parli
pria di saper...
AMINTA
Non parlerò; tel giuro.
AGENORE
No; dei fuggirla; andiam. Soffri un eccesso
dell'ardita mia fé sol questa volta. (Lo prende per mano e s’incamina seco in fretta verso la sinistra)
SCENA VIII
TAMIRI dalla sinistra, ELISA dalla destra e detti
TAMIRI
Dove Agenore?
AGENORE
Oh stelle!
ELISA
Aminta ascolta.
AGENORE
Ah principessa!
AMINTA
Ah mio tesoro!
TAMIRI
E tanto
attenderti convien?
ELISA
Tanto bisogna (Ad Aminta)
sospirar per vederti?
TAMIRI
A me pensasti? (Ad Agenore)
ELISA
Pensasti a me? (Ad Aminta)
TAMIRI
Posso saper qual sia (Ad Agenore)
alfin la sorte mia?
ELISA
Ritrovo ancora
il mio pastor nel re? (Ad Aminta)
TAMIRI
Ma tu sospiri! (Ad Agenore)
ELISA
Ma tu non mi rispondi! (Ad Aminta)
TAMIRI
Parla. (Ad Agenore)
AGENORE
Dovrei... Non posso.
ELISA
Parla. (Ad Aminta)
AMINTA
Vorrei... Non so.
TAMIRI
Come!
ELISA
Che avvenne!
TAMIRI, ELISA A DUE
Ma parlate una volta!
AGENORE
Ah che purtroppo
si parlerà. Lasciateci un momento
respirar soli in pace.
TAMIRI
Udisti Elisa?
ELISA
Oh dei! Scacciarne! E tu che dici Aminta?
AMINTA
Ch'io mi sento morire.
TAMIRI
Intendo.
ELISA
Intendo.
TAMIRI
T'avvilì la mia sorte.
ELISA
Han quelle spoglie anche il tuo cor cangiato.
TAMIRI
Agenore incostante!
ELISA
Aminta ingrato!
Ah tu non sei più mio.
TAMIRI
Ah l'amor tuo finì.
AMINTA
Così non dirmi oh dio.
AGENORE
Non dirmi oh dio così.
ELISA
Dov'è quel mio pastore?
TAMIRI
Quel mio fedel dov'è?
AGENORE, AMINTA A DUE
Ah mi si agghiaccia il core!
A QUATTRO
Ah che sarà di me!
Fine dell’atto secondo
DER IM SCHÄFER VERBORGENE KÖNIG
(Pietro Metastasio) - Deutsche Übersetzung
DEUTSCH
Zweite Handlung ————
Erster Auftritt
Ein grosses und prächtiges Zelt vom König Alexander auf der einen, und verwilderte Überbleibsel von alten Gebäuden auf der andern Seite. Von weiten siehet man das Griechische Lager, und an verschiednen Orten Wachen aus demselben.
Tamiris in furchtsamer Stellung, Elisa, welche sie bei der Hand führet.
Elisa
Komm. Was verziehest du?
Tamiris
Ach, Freundin, ach ich zittre vom Haupt bis auf den Fuss. Kehr wiederum mit mir, wofern du mich noch liebst, nach deiner Wohnung zu.
Elisa
Ich sehe dich nicht ein. Du eilst von Ungeduld erst dem Agenor nach: und jetzt verlangst du nicht, da du ihm nahe bist, ihn nur einmal zu sehen!
Tamiris
Von weiten hat der Liebe Macht mir die Gefahr verheelt: Jetzt da ich nahe bin, seh ich erst ein, wie sehr verwegen ich gewesen.
Elisa
Wie so?
Tamiris
Bin ich vielleicht denn Stratons Tochter nicht?
Elisa
Und was folgt nun hieraus?
Tamiris
Gehören diese Zelter denn nicht den Griechen zu? Und wenn von ihnen nun mich einer nur entdeckt? Ach, um des Himmels Willen, Elisa, laßt uns fliehn.
Elisa
Sei nur so töricht nicht. Wen meinst du, dass er dich in diesen Kleidern kennt? Und wenn du allenfalls nun ja erkennet würdst, was würde denn geschehen? Ist Alexander ein Barbar? Kann man noch keine Proben sehen, dass er die Tugend übt? Weißt du nicht auf was Art des Königes von Persien Gemahlin und auch Mutter von ihm…
Tamiri
Ich weiß es wohl: Allein mein Unglück kann sehr leichte grösser noch als seine Tugend sein: Drum wag´ich nicht sie zu probieren. Laßt uns gehn.
Elisa
Verzeih mir diesesmal: Geh du allein zurück. Ich fürchte mich vor nichts, und suche den Amynt. (Sie geht auf das Zelt zu)
Tamiris
Verziehe noch. Dein Muth macht mir ein frisches Herz. (entschlossen)
Elisa
So komm, und folge mir. (sie geht weiter, wie oben)
Tamiris
Ach Himmel! Die Gefahr stellt meinen Augen sich auf tausend Arten dar. (sie tut einige Schitte, und bleibt wieder stehen) Nein, nein, ich traue nicht.
Elisa
So lasse mich alleine gehen. (sie lässt sie von der Hand los)
Tamiris
Hör doch vor, was Tamiris spricht
Sag meinem Schatz: du hättst vernommen
Ich bleibe stets.. ich sei gekommen..
Du kennest ja mein ganzes Herze
Sprich nur so, wie dasselbe spricht.
Was hab´ich weiter vorzutragen?
Was soll ich dir noch mehrers sagen?
Du stehest ja, was mir begegnet,
und kennest auch der Liebe Pflicht.
(geht ab)
Andrer Auftritt
Elisa, hernach Agenor
Elisa
Dies ist vom griechischen Lager das allergrößte Zelt. Hierinnen wird Amynt gewiß zu treffen sein.
Agenor
Wo gehst du artge Schäferin denn in so grosser Eile hin? (er hält sie auf)
Elisa
Ich will zu König gehen. (sie will weiter gehen)
Agenor
Verzeih: (er hält sie zurück) Du kannst anjetzt nicht vor ihn kommen.
Elisa
Aus was für Ursach denn?
Agenor
Er hält anjetzt mit seinen Griechen Rath.
Elisa
Mit seinen Griechen?
Agenor
Ja
Elisa
So kann ich immer gehn (sie will weiter gehen). Dies ist mein König nicht.
Agenor
Halt. Es ist dir auch nicht erlaubt (er hält sie zurück) zu deinem Könige zu gehen.
Elisa
Warum?
Agenor
Weil er anjetzt auf Alexandern warten muss.
Elisa
Dies kann er immer tun. Ich wünsch ihn so allein zu sehn. (wie oben)
Agenor
Nein: es steht dir nicht frei noch näher hin zun gehn.
Elisa
So sag ihm denn: ich sei allhier, und bäthe ihn zu mir zu kommen.
Agenor
Und dies ist wiederum ihm nicht erlaubt.
Elisa
So wird es wenigstens doch wohl erlaubet sein, dass ich ihn hier erwarten könne (sie setzen sich auf einen Stein)
Agenor
Elisa glaube mir, geh jetzo nur von hier, und stör uns lieber nicht. Ich will in kurzer Zeit mit deinem König zu dir kommen.
Elisa
Nein, nein, darauf kann ich nicht traun. Du denkest an Tamiris nicht, und wolltest doch an mich gedenken?
Agenor
Du irrest dich. Weil ich jetzt eben gegen Alexandern von ihr gedenken will. Ich hatt´es auch schon angefangen, allein ich ward gestört. Geh nur, denn wenn er kommt so könnte ich durch dich an der bequemen Stunde gar leicht gehindert sein.
Elisa
Ach dieses will ich tun (sie steht auf). Doch so viel sag ich dir. Wofern du lange bleibst, so bin ich wieder hier.
Agenor
Dies ist die Billigkeit.
Elisa
Leb wohl. Indessen (im Fortgehen, sie wendet sich aber wieder um) verheele nur nicht dem Amynt, wie Angst mir seinetwegen sei.
Agenor
Nein
Elisa
Sag ihm, (wie oben) dass ich mir die seinige weiß vorzustellen.
Agenor
Ja
Elisa
Was wird dieser arme nicht von mir entfernt erdulden müssen. (zum Agenor, aber von weiten)
Agenor
Viel
Elisa
Spricht er denn von mir? (von weiten)
Agenor
Stets.
Elisa
Und was sagt er denn? (sie kommt wieder zum Agenor zurück)
Agenor
Allein, du gehst ja nicht. Wenn ich dir alle Klagen (mit Heftigkeit) erzählte, wenn ich dir gleich alle seine Pein…
Elisa
Ich geh: besänftge dich. Dies heißt doch grausam sein!
Barbar, ich bin, wie dir bekennt
Von meinem einzgen Gut getrennt:
Barbar, und du willst nicht erlauben
Nur Nachricht von ihm einzuziehn.
Macht eine so vollkommne Liebe
Die denn zum Mitleid keine Triebe?
Du hast ja auch ein Herz im Leibe
Soll alle Regung von ihm fliehn?
(geht ab)
Dritter Auftritt
Agenor, Amynt
Agenor
Ach gnädgen Götter gebt, daß Alexanders Herz wenn ich jetzt mit ihm reden werde, Tamiris günstig sein. Die Schönheit und die Tugend von ihr verdient es wohl… Wo aber eilet denn mein König jetzo hin?
Amynt
Ich habe ja Elisen, meine Schöne, von weiten hier gesehn: warum verbirgt sie sich? Wo ist dieselbe denn?
Agenor
Sie ist schon wieder fort.
Amynt
Und ohne mich zu sehn! Ist sie so undankbar! Ach ich will schleunigst gehn, dass ich sie wiederfinde (er will fortgehen)
Agenor
Verzeihe doch nur, Herr (er hält ihn zurück).
Amynt
Warum?
Agenor
Es geht nicht an.
Amynt
Es geht nichts an! Wer gibt denn meinem Könige Gesetze?
Agenor
Die eigne Grösse selbst, denn die Gerechtigkeit, der Wohlstand, anderer Heil, Vernunft und Schuldigkeit.
Amynt
So bin ich als ein Schäfer nicht so ein Knecht gewest. Was hilft mir denn das Reich?
Agenor
Wenn dir das Reich nichts hilft, so ist die Reih an dir, dass du ihm helfen sollst. Der Himmel schenket dich dem Reich, das Reicht nicht dir. Dein herrliches Gemüth, dein so erhabner Geist, dein königliches Herz, Womit er dich so reich beschenkt, die sollen die geliebten Ältern vom allgemeinen Besten werden: dargegen steckt darin allein von deinem eigenen der Grund. Kannst du dich nun nicht selbst regieren, wie stehst du andern vor? Wie… Doch ich überlege nicht, dass du mein König seist, und ich als Unterthan muss leben, mein Eifer hatte mich verführt: Ist wohl mein Fehler zu vergeben? (er will niederknien)
Amynt
Was thust du! Stehe auf. Ach wenn du mich noch liebst (er hebt ihn auf), so sprich stets so mit mir. Die Wahrheit machet mich durch ihre Schönheit so verliebet, dass sie mich auch entzückt, wenn sie Verweise giebet.
Agenor
Das Schicksal hat dich in der That recht zum regieren aussersehn.
Amynt
Allein sag mir mein Freund: Soll man das, was uns liebt, dann nicht auch wieder lieben? Verdient Elisa keine Neigung? Soll ich als König die verschmähn, die mich als Schäfer wählt? Soll mein Erbarmen denn durch ihre Furcht, und Bangigkeit nicht aufgemuntert sehn? Kann von den Menschen wohl, ja von den Göttern selbst, im Himmel, und auch Erden meine Trieb zur Zärtlichkeit von sie getadelt werden?
Agenor
Nein, dies wird nicht geschehn. Der Trieb ist zu gerecht. Allein vors erste muss…
Amynt
Vors erste gehen wir, mein Freund, und tröften sie, hernach…
Agenor
Verziehe doch. Der Rath hat aufgehört: Die Feldherrn gehn schon fort: Und Alexander kommt jetzt grade auf uns zu.
Amynt
Wo ist er?
Agenor
Kannst du nicht erkennen daß dieses seine Leute sind?
Amynt
Daher…
Agenor
Mußst du verziehn.
Amynt
Elisa, armes Kind.
Agenor
Denk daß dir jetzo Ruhm, und Ehre
Sonst keine Leidenschaft gehöre.
Laß blos anjetzt den König sprechen,
Und den Verliebten stille sehn
Du wirst den Hirtenstab stets führen,
Wenn dir zum löblichen regieren
Die nöthigen Verdienst´ und Kräfte
Ein schön Gesichte soll verleihn.
Vierter Auftritt
Alexander, und die Vorigen
Alexander
Agenor? (zum Agenor, welcher fortgehen will)
Agenor
Herr.
Alexander
Verzieh, weil ich was nöthiges noch mit dir sprechen muß. Wie kommt es aber denn (Agenor bleibt stehn) daß noch Sidoniens sein König unverändert (zum Amynt) mit seinem Schäfer Staat wie vor umgeben ist?
Amynt
Weil er demjenigen noch nicht die Hand geküßt, dem er mit Freuden will Pfand und Versicherung geben, mit grösster Ehrfurcht stets zu seinem Dienst zu leben. Daher erlaube erst, dass ich zu dessen Füssen, der mein Wohltäter ist… (er will niederknien)
Alexander
Nein, komme nur vielmehr in deines Freundes Arm: und laß mich lauter Liebe an statt der Ehrfurcht sehn. Ich setze bloss die Schlüsse des Himmels in das Werk: Du sollst mir vor die Lust die ich in selbigen Vollziehung stets empfinde, sonst vor nichts dankbar sehn. Denn ich zu meinem Lohn verlange nichts, als deinen Ruhm.
Amynt
Und was für einen Ruhm erwerb´ich in der Welt; ich der ich nichts gelernt als auf was Art und Weise man soll einer Heerde Schafe führen?
Alexander
Bleib jederzeit ein guter Hirt, so wirst du auch recht gut regieren. Lieb deine neue Heerde nur, wie du der alten thast, so wirst du auch, wie von der alten, der neuen Liebling sein. Warst du nicht bis anher mit grösstem Fleiß bedacht, dass schattenreichste Feld, das beste Gras, das reinste Wasser vor jene auszusehn? Nun gieb reicht fleißig Acht, dass du Bequemlichkeit und Ruh vor diese Schaffen kannst. Scheint es dir entwann neu vor deine so geliebte Heerde bei Tage wie den Nacht in vollem Schweiß zu sehn: und von der wilden Tiere Wut mit äusserster Gefahr dieselbe zu befrein? Weißt du vielleicht noch nicht, wie du die wiederspenstigen Schafe mehr mit der Stimme an dich locken, als mit der Strafe schrecken kannst? Ach bring das schöne Herz Amyntens auf den Thron: Du wirst der Götter Freundschaft da so sehr als in den Wäldern spüren: Bleib jederzeit ein guter Hirt, so wirst du auch recht gut regieren.
Amynt
Ja, aber jetzo komm´ich in ein stürmisches und unbekanntes Meer. Wenn du nun von mir gehst, wer wird mein Leistern sehn? Und wer ertheilet mir nun einen guten Rath?
Alexander
Auch dieser Zweifel selbst zeigt, dass du wirst gewiß ein grosser König sein. Du siehst schon von dem Meer dass du nun überschifft (o wie erfreut es mich) die schlimsten Klippen ein. Oft gäbe einer gern dawieder einen Rath, und ist dazu zu schwach: Ein stärkrer thut es nicht. Vor unsern Augen zwar rühmt leicht ein jeder sich, der Tapferkeit, der Tugend, des Eifers und der Treu: Doch eines jeden Herz ist nicht wie sein Gesicht. Wen unter allen nun man wählen soll, und will ist große Wissenschaft und wohl die einzige die einem König eigen. Er kann durch fremde Hand die Grössten Sachen thun, die Krieg und Recht begehrt: allein die finstern Winkel der Herzen einzusehn, so dass der Wahrheit Macht in vollem Glanz erscheint, wenn sie die Lüge unterdrücket, dies ist das grosse Werk das sich nur bloss für einen König schicket.
Amynt
Allein woher hofft denn ein armer Schäfer nun dergleichen großes Licht?
Alexander
Vom Himmel, welcher stets die Könige erleucht, die er dazu erwählt. Laß aus dem Herzen nur der Leidenschaften Dunst zu keiner Zeit entstehn, dass du kannst helle sehn; so wird dich nichts verführen. Bleib jederzeit ein guter Hirt, so wirst du auch recht gut regieren.
Amynt
Dies Reden macht mir so viel Muth…
Alexander
Nunmehro geh´ und leg die schlechte Kleidung ab: Nimm andere davor: und komm alsdenn zurück. Es ist die höchste Zeit der Unterthanen Treu dich öffentlich zu zeigen.
Amynt
Ach Götter gebet doch, dass sich Amynt zwar bis zum Purpur schwinge, doch sich selbst, dem der ihn beschenkt, und dem Geschenkte Ehre bringe.
Gebt, Götter, dass der kleine Baum,
durch euch zu bessrem Ansehn steige,
Und seinem würdgen Gärtner zeige,
Dass dessen Hoffnung gründlich sei.
Gebt, dass er auf der neuen Höh
Ein stetig dankbar Angedenken
Dem alten Walde möge schenken,
Und bleibe seinem Wärter treu.
(gehet ab)
Fünfter Auftritt
Alexander, Agenor
Agenor
(Anjetzo ist es Zeit, dass ich zu der Tamiris besten spreche)
Alexander
Mein Ruhm, Agenor, giebt nicht zu, dass ich in langer Ruh mich hier verweilen kann. Ich mache Sidon heut mit seinem König ein Geschenk: und morgen mit dem Tage soll schon mein Aufbruch sehn. Allein ich geh´, ich wills gestehn, nicht ganz zufrieden weg. Ich habe euer Joch zerbrochen, es ist wahr: Der Scepter ist aufs neu durch mich beim rechten Stamm: ich lasse einen guten König dem Reiche im Amt: dem König in Agenor auch einen wahren Freund: Vielleicht blieb unter euch auf lange Zeit mein Angedenken in vollem Seegen stehn: Tamiris nur, o Himmel! Nur die verdunkelt es. Was wird man an dem Ort von Alexandern sagen, wo sie vertrieben irrt? Dass er ein Bösewicht, Barbar, und Tiger sei.
Agenor
Man kann ihr wohl verzeihn, dass sie aus Furcht als Tochter des Tyrannen…
Alexander
Darinn hat sie gefehlt: Was machte ihr denn Furcht? Straft Alexander Lasterthat, so wird die Tugend auch von ihm davor verehret.
Agenor
Vor dir hat aber Asien von Alexandern nichts gehöret.
Alexander
Wie schwächt sie meinen Ruhm! Ich liesse jedermann beglückt, und froh zurück: Ach aber sie allein muss meiner Tapferkeit ein solcher Schandfleck sein.
Agenor
(Agenor, fasse Muth!)
Alexander
Ich hätte aller Welt gezeigt, dass ich unschuldige nicht mit den schuldigen vermenge, wär nur Tamiris nicht geflohn.
Agenor
Beklage dich nur nicht: du hast noch das Vermögen.
Alexander
Auf was für eine Art?
Agenor
Sie ist ja noch zugegen.
Alexander
Wer?
Agenor
Die Tamiris.
Alexander
Wie? Und du verschweigst es mir?
Agenor
Ich habe es kaum gewusst, so kam ich auch zu dir: und jetzo wollt ich gleich…
Alexander
Lauf, eile was du kannst, und führ sie zu mir her.
Agenor
Ich geh, und komme gleich zurück. (im Fortgehen)
Alexander
Verzieh: (er bedenket sich)
(entschlossen, und vor sich) (O ja. So ein schön Bündniß hat die Liebe nie gemacht.)
Nun werd ich recht vergnügt von Sidon können gehn. Eil zur Tamiris, sag, dass ich die Krone heut dem neuen König gebe, und sie durch ihre Hand zur Königin erhebe.
Agenor
Durch ihre Hand!
Alexander
Nicht anders. So weiß ich, dass ich mit einer Krone zwei schöner Seelen Werth zu gleicher Zeit belohne. Denn er kommt auf den Thron, und sie steigt nicht herab: So geb ich euch den Frieden, und meinem Rahmen seinen Ruhm, und jedem wird sein Theil beschieden.
Agenor
(O Himmel!)
Alexander
Du wirst blaß! Und schweigst!
Verdammst du meinen Rath? Tamiris ist doch wohl…
Agenor
Des Thrones mehr, als allzuwürdig.
Alexander
Und der Gedanken…
Agenor
Ist vollkommen deiner werth.
Alexander
Welche eine Leidenschaft soll dein Verblassen denn, und Schweigen nun bedeuten?
Agenor
Dass Freud´, und Ehrfurcht, und Erstaunen in mir streiten.
Alexander
Wenn ich durch Siegen euch beglücke,
Und lasse keine Feind zurücke;
Wer kann vergnügter sein als ich!
Kein schönrer Lohn vor alles Schwitzen
Und alle Müh erwartet mich.
Sechter Auftritt
Agenor allein
O unerwarteter, o allzuherber Streich! Ihr überschreitet ja, auch mich erzürnte Götter, mein Wünschen allzusehr. So viel hab´ich von euch ja niemahls noch verlangt. Ich ärmster, ich verliere Tamiris, und bin noch dazu an dem Verluste Schuld. Wie thöricht war ich nicht! Konnt ich vorher nicht sehn… Wie! Unglückseeliger Agenor, reuet dich schon eine große That? Und gleichwohl prahlest du, dass du viel Tugend hast? Und schreibst den Königen so gar noch Lehren vor? O! Gehe in dich selbst: und laß den Göttern Dank… Wie aber? Kannst du wohl dein liebstes auf der Welt in andern Armen sehn, und nicht des Todes sehn? Nein: aber schicket sich die Ausflucht wohl vor dich? Schätz Ehre mehr als Leben; Und gilt dein Liebstes mehr als Wohllust, so erwirb Tamiris einen Thron; setze sie darauf, und stirb.
Siebenter Auftritt
Amynt in königlicher Kleidung, und der Vorige.
Amynt
Hier bin ich wiederum: mein altes liebes Kleid ist nunmehr abgelegt. Wer weiß ob ich jetzt noch in diesen glänzenden und schweren Hindernissen Elisen kenntlich bin. Könnt ich mich wenigstens derselben lassen sehn.
Agenor
Ach, Herr, es ist anjetzt zu andern Sorgen Zeit. Jetzt, da du König bist, so mußt du deinen Sinn auf neue Sachen lenken.
Amynt
Wie! Und was soll ich thun?
Agenor
Nicht an Elisen mehr gedenken.
Amynt
Nicht an Elisen! Wer befiehlts?
Agenor
Ein unumstösslicher Bescheid, der thun kann, was er will und sucht die Billigkeit, das Wohl des Reichs befiehlt es dir, die Ehre eines Throns…
Amynt
Ach eher mag der Thron der Welt zu Grund und Trümmern gehn. Elisa war, und ist bloss meines Sinnes Zweck: und wem ich jederzeit, so lang ich lebend bin, will die Gedanken schenken, das wird Elisa sein. Nicht an Elisen mehr gedenken! Weißt du denn aber auch, wie sie mein Herz verehrt? Weißt du was sie für mich gethan: weißt du auch was für Art…
Agenor
Ach, Herr, besänftige doch diese Ungeduld.
Amynt
Nicht an Elisen mehr gedenken! Versucht´ichs nur einmal, würd´ich des Todes sein.
Agenor
Ach du betrügest dich. Dir ist nicht unbekannt, wie weit von deiner Tugend die grossen Kräfte gehn. Hör mich nur an: hernach…
Amynt
Was wird es aber sein, was du mir sagen kannst?
Agenor
Dass wenn der Himmel einen Fürsten zum Throne ausersehn… Dort kommt Elisa ja; Ach laßt uns eiligst fliehn. (er sieht Elisen von der rechten Seite)
Amynt
O dieses hoffe nicht.
Agenor
Herr, so erbarme dich nur über dich und sie. Du tödst sie durch dein Reden, eh´und bevor du weißt…
Amynt
Ich rede nichts davon: ich schwöre dir es zu.
Agenor
Nein, nein: du musst sie fliehn. Komm. Trage nur dießmahl mit der Verwegenheit von meiner Treu Geduld. (er nimmt ihn bei der Hand, und gehet mit ihm geschwind auf die linke Seite zu)
Achter Auftritt
Tamiris von der linken, Elisa von der rechten Seite, und die Vorigen.
Tamiris
Wo geht Agenor hin?
Agenor
Ihr Sterne!
Elisa
Hör Amynt.
Agenor
Prinzessin!
Amynt
Ach mein Schatz!
Tamiris
Ist es erlaubt, dass man so lange auf dich warten muss?
Elisa
So lange soll geseufzet werden eh man dich Einmahl sehen kann? (zum Amynt)
Tamiris
Hast du an mich gedacht? (zum Agenor)
Elisa
Dachst du indessen denn an mich (zum Amynt)
Tamiris
Erfahr ich endlich denn was noch mein Schicksal sei? (zum Agenor)
Elisa
Find ich den Schäfer nicht in meinem Könige? (zum Amynt)
Tamiris
Du seufzest aber ja! (zum Agenor)
Elisa
Du antwortst aber nicht! (zum Amynt)
Tamiris
So rede wenigstens (zum Agenor)
Agenor
Ich sollte… ach es ist nicht möglich!
Elisa
So rede doch Einmahl (zum Amynt)
Amynt
Ich wollte… auch es geht nicht an.
Tamiris
Wie!
Elisa
Was geht aber vor!
Tamiris, Elisa
So redet doch einmal.
Agenor
Ach es wird noch genug von uns geredet sein. Gebt einen Augenblick, dass wir allein in Ruh uns nur erhohlen können.
Tamiris
Elisa hörst du wohl?
Elisa
Wie! Ihr verjaget uns! Was sagst du denn, Amynt?
Amynt
Dass ich die Todes Angst empfinde.
Tamiris
Ich sehe alles ein.
Elisa
Wie die Gedanken durch die Kleider bei dir so gar verändert sind!
Tamiris
Du ungeständiger Agenor!
Elisa
O du undankbarer Amynt
(Quartett)
Ach du bist ja nicht mehr der meine
Tamiris
Ach deine Liebe endigt sich!
Amynta
O rede doch nicht nach dem Scheine.
Agenor
Ein falscher Schein betrüget dich.
Elisa
Wo sind mien Schäfer aufgehalten?
Tamiris
Ist mein getreuer nicht mehr hier?
Agenor, Amynt
Das Blut in Adern will erkalten.
Alle viere
Ach was wird endlich noch aus mir!
Ende der Andern Handlung
Dritte Handlung >>
KRÓL PASTERZ
(Pietro Metastasio) - Polskie tłumaczenie
POLSKI
Akt drugi
————
SCENA I
Wielki i bogaty namiot Alexandra, z jednej strony, z drugiej lasem porosłe rozwaliny starodawnych budynków. Obóz grecki w odległości. Tegoż straże po różnych miejscach.
Tamira z bojaźnią. Eliza prowadząca ją za rękę.
Eliza
Chodź za mną. Czego się wstrzymujesz?
Tamira
Przyjaciółko! O nieba! Od stóż do głowy drżę z bojaźni. Wróćmy się, jeśli mnie kochasz, wróćmy się do pomieszkania twego.
Eliza
Ja ciebie nie rozumiem. Pierwej spieszyłaś się nie cierpliwie szukać Agenora, a teraz będąc bliska znalezienia go, zdajesz się oń niedbać.
Tamira
Miłość ukryta, niebezpieczeństwo odległe, teraz, kiedy mi stawa przed oczyma, poznaję mój nierozum.
Eliza
Dla czego?
Tamira
Alboż nie jestem córką Stratona?
Eliza
Coż zatym?
Tamira
Te, co widzisz, nie sążto namioty Greckie? A jeżeli mnie który z nich postrzeże… ach dla mołości bogów! Uciekajmy Elizo kochana.
Eliza
Próżna bojaźń. Któźby cię mógł poznać w tym odzieniu? A gdyby i poznał, cóżby złego stąd mogło dla ciebie wyniknąć? Pewnie Alexander jest okrutny? Małożto mamy dowodów jego cnoty? NIe wiesz, że królów Perskich i matka, i żona…
Tamira
Wiem, ale moje nieszczęście może być większe nad cnotę jego. Nie śmiem doświadczać. Uciekajmy, Elizo kochana.
Eliza
Wybacz. Mo0esz sobie sama powrócić! Ja niczego się nie lękam, i chcę szukać Aminty.
Tamira
Twoja odwaga i mnie iść zachęca. (rezolwowana).
Eliza
Nu? To budźże (chcąc iść jak wyżej),
Tamira
O nieba! (uczyniwszy kilka kroków, zatrzymuje się) Tysiąc niebezpieczeństwa mi stawa przed oczyma. Nie mogę. Nie mam serca.
Eliza
Więc mnie opuszczasz? (wyrywa się z rąk).
Tamira
Ach! Słuchaj, powiedz ode mnie kochankowi mojemu.
Powiedz mu ty, że ja muszę…
Zem jest… że przyszłam (o Boże!)
Samy ty wiesz moją duszę,
Co ledwie smutek znieść może.
Jakże ci się wytłumaczę,
Mając umysł skołatany?
Wszak patrzysz na moje płacze,
Stan miłości opłakany!
(odchodzi)
SCENA II
Eliza, potem Agenor.
Eliza
Ten jest największy namiot Grecki. W nim zapewnie kochanka mego znajdę.
Agenor
Dokąd to spieszysz, piękna Nimfo? (zatrzymując ją)
Eliza
Do króla. (chce iść)
Agenor
Wybacz (zatrzymuje) widzieć go nie możesz.
Eliza
Z przyczyny?
Agenor
Bo teraz ma radę z Grekami swemi.
Eliza
Z swoiemi Grekami?
Agenor
Tak jest.
Eliza
Więc ja mogę pójść (chce iść). Alboż on nie jest królem moim?
Agenor
Zaczekaj (zatrzymując). Ani ci do króla twego iść wolno.
Eliza
Dla czego?
Agenor
Należy mu teraz na Alexandra czekać.
Eliza
Niech sobie nań czeka, ja tylko zobaczyć się pragnę (chce iść).
Agenor
Nie, Elizo, tego ci nawet pozwolić nie można.
Eliza
Więc mu daj znać- aby do mnie przyszedł.
Agenor
To znowu jemu nie wolno.
Eliza
Przynajmniej wolno będzie, żebym go na tym miejscu czekała (usiada).
Agenor
Elizo przyjaciółko! Wierz mi, lepiej pójść. Nie przeszkadzaj teraz. Prędzej ja do ciebie przyjdę z królem twoim.
Eliza
Nie, Agenorze. Wierzyć ci nie mogę. Ty już zapomniał o Tamirze, a miałbyś pamiętać o mnie?
Agenor
Mylisz się. Właśnie z Alexandrem chcę o niej mówić. I owszem jużem był mówić zaczął, ale mi przerwano mowę. Ach pódź! Jeśli nadejdzie, możesz mi znowu przeszkodzić sposobnego czasu.
Eliza
Uczynię zadosyć woli twojej. Ale pamiętaj (wstaje, dochodzi, potym się obraca) nie taić przed Amintą zmartwienia mego.
Agenor
Nie będę.
Eliza
Powiedz mu (jak wyżej) że ja czuję i jego zmartwienia.
Agenor
Dobrze.
Eliza
Och! Jak on nieszczęśliwy! Beze mnie tęsknić musi! (do Agenora)
Agenor
Do niepojęcia.
Eliza
Mawiaż o mnie? (z daleka)
Agenor
Zawsze.
Eliza
Cóż, przecię mówi? (powraca do Agenora)
Agenor
Ale ty widzę odejść nie chcesz? Jeżeli ci mam (z urazą) wszystkie narzekania jego rozprawiać…
Eliza
Odchodzę, nie gniewaj się. Jednak okrutny ty jesteś!
Okrutny (och nieba!) widzisz,
ze tracę kochanka mego,
Okrutny! I jeszcze szydzisz,
kiedy się pytam o niego?
Jak na takie me zmartwienia
Litość ciebie nie porusza?
Nie zna litości wzruszenia:
Zwierzęca w tych piersiach dusza!
(odchodzi).
SCENA III
Agenor, Aminta
Agenor
Bogowie łaskawi! Sprawcie, aby słowa moje skłoniły wielkiego Alexandra serce, na stronę Tamiry. Ach warta jest tego jej cnota, jej piękność… Ale dokądże, dokąd spieszysz, mój królu?
Aminta
Piękną tu Elizę dopiero z daleka ujrzałem, czegoż się skryła? Gdzież jest?
Agenor
Odeszła.
Aminta
Nie widząc się ze mną! niewdzięczna! Ach chcę ją koniecznie dogonić (idzie).
Agenor
Zatrzymaj się, Panie (zatrzymuje go(,
Aminta
Dla czego?
Agenor
Nie możesz.
Aminta
Nie mogę? Któż te prawo daje królowi?
Agenor
Jego majestat, sprawiedliwość, przyzwoitość, dobro narodu, rozum, powinność.
Aminta
Więc ja pasterzem byłem wolniejszy? A na cóż mi się przyda królestwo?
Agenor
Jeżelić się królestwo nie przyda, przydasz się ty królestwum Nieba cię jemu dają, nie jego tobie. Myśl wysoka, dusza wspaniała, serce monarsze, które ci łaskawe dały przeznaczenia, powinny sprawić narodu szczęśliwość, a w tej jedynie tyś swojej szukać powinien. Jeżeli sobą rządzić nie zechcesz, jak potrafisz rządzić innemi? jak… Ach! Zapominam, że Aminta jest królem, że poddanym jego jestem. Pobłądziłem przez gorliwość zbyteczną. Racz mi to darować Panie (chce rzucić się do nóg).
Aminta
Co czynisz? Wstań. Ach jeźli mnie kochasz, (podnośi go) tak mi zawsze mów szczerze.
W oczach moich tak piękna jest prawda że do miłości porusza, nawet w ten czas, kiedy mnie przymusza.
Agenor
O prawdziwie do królowania przeznaczony przez boskie wyroki!
Aminta
Ale powiedz mi przyjacielu, czyli kochać nie powinienem tej, która mnie kocha? Pewnie Eliza mało jest godna miłości? Mamże opuścić, zostawszy na tronie, tę która mnie obrała, kiedym był pasterzem? Jej bojaźni, jej narzekania czy nie powinnyż wzbudzić we mnie litości? Kto z ludzi, kto z bogów na ziemi, na niebie mógłby tę moją czułość potępiać?
Agenor
Nikt zajste, słuszna jest. Pierwej atoli nad wszystko…
Aminta
Ach! Pierwej nad wszystko pojdźmy, przyjacielu, pocieszyć ją, a potym…
Agenor
Zaczekaj, Panie! Rada się skośczyła, wychodzą wodzowie, zaraz tu do nas Alexander przyjdzie.
Aminta
Gdzie jest?
Agenor
Czyliż po mundurze królewskim nie poznajesz jego straży?
Aminta
Więc…
Agenor
Zatrzymać się potrzeba.
Aminta
Biedna Elizo!
Agenor (Aria)
Czas, by wszystkie względy, Panie
Sława zatłumiła w tobie.
Niech król mówi w twej osobie,
Pasterz niech mówić przestanie,
Pasterzem tylko na tronie
będziesz, jeśli królowania
Sztuki uczyć się z kochania,
zechcesz, na twej pięknej łonie.
SCENA IV
Alexander i ciż sami
Alexander
Agenorze (do Agenora).
Agenor
Panie!
Alexander
Mam pomówić z tobą. Dla jakiej przyczyny (do Agenora, który się zatrzymuje) król Sydoński jeszcze do tych czas zostaje w swojej gróbej odzieży?
Aminta
Bo jeszcze na znak wdzięczności nojej nie ucałowałem dobroczynnej ręki, która mnie na tron wynosi, dozwól wprzody, nich u nóg dobrodzieja…
Alexander
Nie, przyjacielu, pódź raczej, niech cię przycisnę do serca mego. Miłości ja, nie szanowania od ciebie żądam. Wypełniam niebios wyroku, i tylko mi winien jesteś za radość, która czuję, wykonywając one. Nic ja więcej w nadgrodę nie pragnę, tylko szczególnie chwały twojej.
Aminta
Na jakąż, o nieba! Na jakąż chwalę zasłużyć potrawię, kiedy do tych czas nie umiem, jak tylko strzedz trzody przed zwierzem!
Alexander
Będziesz król dobry, tylko bądź dobrym pasterzem. Kochaj tę nową trzodę, ja dawną kochałeś, a nowa będzie kochałać rówinie jak tamta. Szukać dla tamtej chłodów przyjemnych, młodych ziołek, wód czystych, nie byłpż dla ciebie zabawą słodką? Teraz nich ci bęDzie słodką zabawą szukać dla tej spokojności i wygód. Trawić besennie nocy, dzień w potach przepędzać dla ulubionej trzody, stawić się mężnie dla tej obrony przed zwierzem drapieżnym: nowąź to jest rzeczą dla ciebie, nie umiesz pewnie uporne owieczki więcej głosem wabić, niżeli łaską postraszać?
Ach! Zachowaj na tronie piękne serce Aminty, a bogów przyjaźń, którąś miał w lasach, wiecznym na tronie utrzymasz przymierzem, będziesz król dobry, tylko będź dobrym pasterzem.
Aminta
Tak, ale się widzę na nieznajomym i burzliwym morzu. Więc gdy się oddalisz, któż mi ukażę drogę? Od kogo zasięgnę rady?
Alexander
Ta sama wątpliwość wielkiego mi w tobie obiecuje króla. Podoba mi się, że w tym, na które się puszczasz, morzu przewidzasz najstraszniejszy szkopuł. Dawać nam rady często nie umie, kto chce. Często nie chce, kto umie. Każdy się okazuje w oczach naszych z wiernością, męstwem, gorliwością, cnotą: ale nie każdy z powierzchowną postawą ma duszę zgodną. Chcieć i umieć między tylu uczynoć wybór niezawodny, wielką jest umiejętnością, i tylko podobno królom samym właściwą. Można przez cudzą rękę i pokoju i wojny najpiękniejsze wykonać dzieła. Ale przeniknąć ciemne serca skrytości, pradę przytłumioną fałszem na widok wydobyć- dzieło jest samemu zostawione królowi.
Aminta
Zkądże tak wielkiego światła może się spodziewać pasterz?
Alexander
Z nieba, które hojnie do udziela tym, co do korony przeznacza. Ufaj, że, jeżeli nie dozwolisz, aby namiętności chmury ćmiły twojej duszy jasność, przyniesie mi wyniesienie, które przedsiębierzem. Będziesz król dobry, tylko bądź dobrym pasterzem.
Aminta
Niepojętą odwagę ta mowa twoja…
Alexander
Idźże teraz, rzuć tę pastuszą odzieżę. Weź inną, i do mnie powracaj: Czas już, abym cię ukazał wiernym twoim poddanym.
Aminta
Ach sprawcie bogowie, sprawcie, aby Aminta na tronie, czcił wasz dar, dawcę, i swe uwieńczone skronie.
Bogowie! Niechaj drzewko nikczemne
Ozdoby z łaski waszej nabywa,
Niech Alexander w radość opływa,
Te jego prace nie są daremne.
Niech nie zapomni pasterskiej chaty,
Na wyniosłą górę brzesadzone,
Ni ręki, którą jest ozdobione
W piękne gałęzie, liście i kwiaty.
(odchodzi).
SCENA V
Agenor i Alexander
Agenor
(Czas za Tamirą mówić).
Alexander
Nie pozwala, Agenorze, chała moja dłużej w pokoju zostawać. Dnia dzisiejszego dam króla Sydonie, a jutro ztąd ruszyć myślę. Aleć wyznaję, że nie zupełnie kontent odjeżdżam: złamałem wasze jarzmo, to prawda, przywróciłem berło królewskiemu pokoleniu, zostawuję w mędrym Amincie królestwu dobrego króla, w Agenorze prawdziwego królowi przyjaciela. Możeby w długie wieki od was wielbione było imię moje. Tamira go jedna zacimia. Gdziekolwiek się ona obróci, błąkając się biedna, co mówić o mnie będą? Że barbarzyniec jestem, niezbożny, okrutny.
Agenor
Godna jest przebaczenia, jeżeli córką tyrana lęka się…
Alexander
Błąd to jest jej samej, i czego się miała lękać? Alexander jednych karze zbrodnie, ale uwieńcza cnoty niewinnych.
Agenor
Azja nie zna jeszcze Alexandrów innych.
Alexander
Jak wielka mi ona chwałę porywa! Zostawiłbym wszystkich szczęśliwych. Ach! Dla niej jednej zostaje zwycięstwa mego ślad fatalny.
Agenor
(Dobra nadzieja).
Alexander
Byłbym pokazał, gdyby nie uciekła Tamira, że umiem od występku oddzielić niewinność.
Agenor
Nie narzekaj, Panie, jeszcze możesz.
Alexander
Jako?
Agenor
Jest przytomna.
Alexander
Kto?
Agenor
Tamira
Alexander
I nic nie mówisz?
Agenor
Dowiedziałem się dopiero, idąc do ciebie, a teraz chciałem…
Alexander
Idź, spiesz się, prowadź ją do mnie.
Agenor
Idę i powracam w momencie. (chce iść)
Alexander
Zaczekaj. (myśłi) Tak jest, nigdy nie uczyniła miłość związku piękniejszego, otóż teraz mogę oddalić się zupełnie kontent. Biegaj do Tamiry, i powiedz, że dzisiaj ja koronę, ona da rękę nowemu królowi.
Agenor
Rękę?
Alexander
Tak, przyjacielu: jedną koroną uwieńczę cnotę dwóch serc pięknych. Aminta tron osiędzie bez tego, żeby mu go Tamira miała ustąpić Tym sposobem dla was pokój, dla mego imienia zabespieczę chwałę.
Agenor
(O Boże!)
Alexander
Ty bledniejesz, i milczysz? Pewnie się nie podoba moje zdanie? Przecież Tamira…
Agenor
Warta tronu.
Alexander
A myśl taka…
Agenor
Godna Alexandra.
Alexander
Cóż więc sprawuje w tobie bladość i milczenie?
Agenor
Radość, respekt, i podziwienie.
Alexander
Kiedy podbić chcąc świat cały
Dla miej wiekopomnej chwały,
Szczęśliwe czynię narody.
Za tysiączne me kłopoty
I przelane w bojach poty,
Piękniejszej nie chcę nadgrody.
(odchodzi).
SCENA VI
Agenor sam
O niespodziany! O razie okrutny! Ach! Nadto bogowie nielitościwi, nadto przewyższyliście me żądania! Nie prosiłem ja od was tyle, nieszczęśliwy! Utracam cię, piękna Tamiro, a tej straty ja sam przyczyną jestem. Co za szalony byłem! Należało mi przewidzieć… ale jako? żałujesz, Agenorze, nierozmyślny, tak chwalebnego postępku? Tyż to jesteś, który się tak bardzo chełpisz z cnoty? Tyż to śmiesz poprawiać królów? Upamiętaj się, a wdzięczny bogom… ach! Czyliż będziesz mógł widzieć piękne nadzieje twoje w ręku cudzych, i nie umrzeć? nie. Lecz takie ekskuzy, Agenorze, nie są godne ciebie. Jeżeli kochasz honor bardziej nad życie, jeżeli więcej, niż własną rozkosz, szacujesz Tamirę, narzekań próżnych nie wywieraj. Wprowadź Tamirę na tron, a potym umieraj.
SCENA VII
Aminta w odzieniu królewskim, i ten sam.
Aminta
Otóż znowu do ciebie powracam. Już zrzuciłem dawną moją odzieże. Podobno mnie piękna Eliza nie łatwo pozna w tych błyszczących się uwikłanego zawadach. Ach! Gdybym też ją zobaczyć mógł…
Agenor
Panie! Czas iać się innego starania. Teraz, gdy jesteś królem, należy, abyś inaczej myśleć zaczął.
Aminta
Jako? I cóżem powinien czynić?
Agenor
Zapomnieć Elizy.
Aminta
Elizy? A któż to rozkazuje?
Agenor
Rozkazuje dobro królestwa, honor tronu…
Aminta
Ach! Pierwej niech się obalają wszystkie całego świata trony. Eliza była zawsze, Eliza jest najpierwszą myślą moją. I puki żyć będę, nigdy Elizy nie spuszczę z myśli. Zapomnieć Elizy? Wieszże, jak ją kocham? Wiesz co dla mnie ona czyniła? Wiesz, jak…
Agenor
Ach! Mój królu! Uspokuj te zapędy.
Aminta
Zapomnieć Elizy? Umarłbym, gdybym tego chciał dpświadczać.
Agenor
Mylisz się. Jeszcze nie poznajesz dosyć całego męstwa cnoty twojej. Posłuchaj mnie tylko, a potym…
Aminta
Co potym?
Agenor
Ze, kiedy niebo obiera kogo do tronu… Ach! Idzie Eliza (widzi Elizę z prawej strony) uciekajmy.
Aminta
Nie spodziewaj się tego.
Agenor
Panie! Mniej litość nad sobą, i nad nią. Zabijesz ją, jeśli się dowiesz…
Aminta
Nic nie powiem, poprzysięgam ci to.
Agenor
Nie, musisz uciekać. Podźmy, ten raz doważnej mojej wierności zbytek racz zcierpieć. (bierze go za rękę, i prowadzi go w lewą stronę)
SCENA VIII
Tamira z lewej, Eliza z prawej strony, i ciż sami.
Tamira
Dokąd, Agenorze?
Agenor
Do nieba!
Eliza
Aminto, słuchaj!
Agenor
Ach księżniczko!
Aminta
Ach moje kochanie!
Tamira
Tak długo to na ciebie czekać należy?
Eliza
Tak wiele to wzdychać trzeba, żeby się z tobą zobaczyć? (do Aminty)
Tamira
Mogęż wiedzieć na czym skończy się moja dola?
Eliza
Znajdujesz jeszcze mego pasterza w królu? (do Aminty)
Tamira
Ale ty wzdychasz! (do Agenora)
Eliza
Ale ty nic mi nie mówisz! (do Aminty)
Agenor
Musiałbym… nie mogę.
Eliza
Mów. (Do Aminty)
Aminta
Chciałbym… Nie umiem.
Tamira
Cóż jest?
Eliza
Cóż się stało?
Tamira-Eliza (do obydwóch)
Ale przecież mówcie.
Agenor
Ach! Aż nadto mówić się będzie. Dajcie nam pokój na moment, niech sami odetchniemy.
Tamira
Elizo! Słyszałaś?
Eliza
O Bogowie! Odpędzać nas od siebie! A ty Aminto, co mówisz?
Aminta
Mówię że na mnie bije pot śmiertelny.
Tamira
Rozumiem
Eliza
Rozumiem.
Tamira
Upodlił cię mój los nieszczęśliwy.
Eliza
Purpura królewska zmieniła serce twoje.
Tamira
Agenorze niestateczny.
Eliza
Niewdzięczny Aminto.
Quartett
Ah! Ty nie jesteś już moim.
Tamira
Widzę żeś jest przeniewierca.
Aminta
Nie mów tak z kochankiem twoim!
Agenor
Nie rań mi tak mego serca!
Eliza
Zdrajcyś tylko wart nazwiska.
Tamira
Gdzieź jest me słodkie kochanie?
Aminta-Agenor
Jakże mi ból serce ściska!
Aminta-Agenor-Eliza-Tamira
Ah! Coż się to te mną stanie?
KONIEC AKTU DRUGIEGO
musik
Richter
Beim Klicken des Titels erscheint ein PDF.