Projekty muzyczne bez granic
Sląski Apollo
Academia Ars Augusta
Madrygale na podstawie poesii Marcina Opitza
1
Heinrich Schütz
Itzt blicken durch des Himmels Saal
SWV 460
SSATB 2vl, Bc
7:30
.jpg)
Nachtklage
Martini Opicii Teutsche Poemata, hg. von Zincgref, Straßburg (Eberhard Zetzner) 1624.
Jetzt blicken durch deß Himmels Saal
Die güldnen Sternen allzumal,
Ich bin ohn' Hoffnung gantz allein,
Ich wach', und Andre schlaffen ein.
Du, Jungfrau, liegest in der Rhu
Und hast die stoltzen Augen zu;
Du bläsest durch den rothen Mundt
Das süsse Gifft, so mich verwundt.
Du denckest nicht an meine Noth,
Noch an den süssen Liebesgott,
Der mein Gemüt' und Sinn hat bracht
In deine Hand und grosse Macht.
Ich lieg' an deiner tauben Thür,
Ob ich doch möge kommen für
Und diesen unbewegten Sinn
Durch meine Bitte zu mir ziehn.
Was sonst bey Tag' irrt hin und her,
Die schnellen Fisch' und auch ihr Meer,
Sind sicher, geben sich zu Rhu,
Ich bringe nur kein Auge zu.
Die Threnen ruff' ich Zeugen an
Damit ich dich nicht zwingen kan,
Die Threnen, so ich dir zur Schand'
Hier laß' als meiner Liebe Pfand.
(...) Ganz siehe hier>>>
Teraz przez spojrzenie na salę niebios
wszystkie małe złote gwiazdki.
Jestem zupełnie sam i bez nadziei, budzę się, podczas gdy inni śpią.
Dziewico, tak spokojnie odpoczywasz
a twoje dumne oczy są zamknięte, przez swoje czerwone usta wdychasz słodką truciznę, która mnie rani.
Nie bierzesz pod uwagę mojej udręki,
ani słodkiego Boga Miłości
który kierował moim zamglonym umysłem
w twoją rękę i moc.
Leżę pod twoimi głuchymi drzwiami,
jakbym mógł wystąpić
i przyciągnij do mnie tego niezachwianego ducha moimi błaganiami.
Co za dnia błąka się tu i tam,
zwinne ryby i ich ocean,
teraz mogą bezpiecznie iść na odpoczynek, tylko moje oczy nie chcą się zamknąć.
Wzywam te łzy, aby dały świadectwo, którymi nie mogę was powstrzymać, łzy, które was zawstydzą
Odchodzę tutaj jako zastaw mojej miłości.
2
Heinrich Schütz
Nachdem ich lag in meinem
öden Bette SWV 451
SB 2vl, vla, Bc
5:00
Nachdem ich lag
Geistliche Dichtungen: Salomons hohes Lied (1627)
Drittes Lied.
Nachdem ich lag in meinem öden Bette,
ich sucht mein edles Licht,
ich sucht, ob ich den Liebsten bei mir hötte,
ich fand ihn aber nicht,
mich zwang die Brunst, das Lager zu verlassen,
ich laufe was ich kann hin durch die Stadt,
such um auf allen Gassen und treff ihn doch nicht an.
Ich fragte drauf die Wächter aus Verlangen:
Wisst ihr mein Leben nicht ?
Und als ich war ein wenig fortgegangen,
da fand ich erst mein Licht,
ich griff ihn an, begierig ihn zu zwingen
zu meiner Mutter hin, ich musst ihn doch bis
in ihr Haus heimbringen und in die Kammer ziehn.
So große Lust ihr habt zu Reheböcken,
ihr Töchter Solyme,
so wenig sollt ihr meinen Liebsten wecken,
bis dass er selbst aufsteh.
Wer ist sie doch, die ihre Schönheit zeiget,
kömmt aus der Wüstenei, wie Rauch empor
von theuren Myrrhen steiget und vieler Specerei.
Całą noc na moim łóżku
Szukałem tego, którego kocha moje serce;
Szukałem go, ale go nie znalazłem.
Wstanę teraz i pójdę po mieście,
jego ulicami i placami;
Będę szukać tego, którego kocha moje serce.
Więc szukałem go, ale go nie znalazłem.
Znaleźli mnie strażnicy
gdy obchodzili miasto.
„Czy widziałeś tego, którego kocha moje serce?”
Ledwo je minąłem
kiedy znalazłem tego, którego kocha moje serce.
Trzymałem go i nie pozwoliłem mu odejść
dopóki nie przyprowadziłem go do domu mojej matki,
do pokoju tego, który mnie począł.
Córki jerozolimskie, oskarżam was
przez gazele i łani polne:
Nie wzbudzajcie ani nie budujcie miłości
dopóki tego nie zapragnie.
Kim jest ten, który wychodzi z pustyni
jak słup dymu,
perfumowany mirrą i kadzidłem
ze wszystkich przypraw kupca?
3
Andreas Hammerschmidt
Wie die güldnen Rosen Zier
Geistlicher Dialogen ander Teil (1645)
ST 2vl, Bc
4:00
Wie die güldnen Rosen Zier
Geistliche Dichtungen: Salomons hohes Lied (1627)
Das andere Lied
Salomon
Wie der güldnen Rosen Zier
Unter scharpffen Dörnern blühet
Und für ihnen ragt herfür;
Wie ihr schöner Glantz aussihet,
So muß meiner Liebsten Schein
Unter andern Töchtern seyn.
Die Sulamithinn.
Wie ein Oepffelbaum der Frucht
In dem reichen Herbste treget
Für den Bäumen wird gesucht
Die man ohne Nutzen heget;
So weit blickt deß Liebsten Zier
Für den andern Söhnen für.
Was ist besser, als daß ich
Wann mich brennt die Sommerhitze
Seiner Frucht gebrauche mich,
Unter seinem Schatten sitze?
Dann zu meiner Kehlen Lust
Ist mir Süssers nichts bewust.
(...) Ganz siehe hier>>>
Jestem różą Sharon,
konwalia.
Jak lilia między cierniami,
tak jest moja miłość między córkami.
Jak jabłoń wśród drzew leśnych,
tak miły mój między synami.
Usiadłem pod jego cieniem z wielką radością,
jego owoc był słodki w moim guście.
4
Constantin Chr. Dedekind
Der Mörgenröht ihr Lachen befördert alle Sachen
aus der "Elbianischen Musenlust", 10 Opizianische (1665)
Voice, Lute
2:30
Aurora
Erscheint auch in "Des Knaben Wunderhorn" von Achim von Arnim
Wer sich auf Ruhm begiebet
Und freye Tage liebet
Der liebet auch dein Liecht
Aurora; du mußt machen
Den Fortgang aller Sachen
sonst hilft der Vohrsatz nicht.
Wänn deine göldnen Strahlen
die blauen Wolken mahlen
du wehrtes Himmel Kind
So muß die Nacht verbleichen
es müßen für dir weichen
So viel als Sternen sind.
Es ist die grosse Sonne
Der Erden Lust und Wonne
So herrlich nicht als Du:
Wänn Sie dich an will sehen
so kann es nicht geschehen
als nuhr von hinten zu.
Kommst du aus Zitons Armen
Da muss das Feld erwarmen
Da lachet Berg und Wald
Das Graas muß Bluhmen bringen
die leichten Vögel singen
daß Erd und Lufft erschallt.
Wer seinen Muth will ätsen
Mit schneller Jagd und Häzzen
Der stehet auff mit Dihr:
Du bist der Brünste Mutter
dein Tau erzeugt das Futter
für Wild und alles Tier.
Wer Waffen trägt und kriget
wer an den Ketten liget
wer auf dem Meere wallt
wer voll ist schwehrer Sorgen
der spricht wänn wird es morgen?
Aurora, komm doch bald.
Auch Ich bin dihr ergeben
Du lätsest mihr mein Leben
Mit deiner schönen Zier
Hierum will ich dich preisen
und meinen Dienst erweisen
O Göttin für und für.
Laß mich nuhr dieß erlangen
wann ich mein Lieb umfangen
so halt den Zügel an
Halt an die hellen Blikke
bis ich zuvohr mein Glükke
wie recht gebrauchen kann.
Kto szuka sławy
I kochaj wolne dni
On też kocha twoją miłość
Zorza polarna; musisz zrobić
Postęp wszystkich rzeczy
w przeciwnym razie przedrostek nie pomoże.
Wänn swoje złote promienie
miażdżą niebieskie chmury
broniłeś niebiańskiego dziecka
Więc noc musi zniknąć
musi ustąpić wam
Tyle, ile jest gwiazd.
To jest wielkie słońce
Radość i rozkosz ziemi
Nie tak cudowne jak ty:
Jeśli chcesz cię zobaczyć
to nie może się tak zdarzyć
niż blisko od tyłu.
Wychodzisz z ramion Zitona?
Pole musi się rozgrzać
Śmieją się góry i las
Trawa musi przynosić kwiaty
śpiewają lekkie ptaki
że ziemia i powietrze rozbrzmiewają.
Kto chce wymazać swoją odwagę
Z szybkim polowaniem i Häzzenem
Wstaje z Dihr:
Jesteś najlepszą matką
twoja rosa tworzy paszę
dla zwierzyny łownej i wszystkich zwierząt.
Który nosi broń i kriget
który uwięził łańcuchy
który macha na morzu
który jest pełen poważnych zmartwień
kto mówi, czy to będzie jutro?
Aurora, chodź wkrótce.
Ja też jestem Tobie oddany
Czytasz moje życie
Z twoją piękną ozdobą
Dlatego chcę cię pochwalić
i zrób moje usługi
O bogini za i za.
Po prostu to wezmę
kiedy obejmuję moją miłość
więc trzymaj wodze
Zatrzymaj się przy jasnych oczach
dopóki nie będę miał szczęścia
jak prawo może korzystać
5
Andreas Hammerschmidt
Wenn Gott auf unsre Lenden
Aria (Geistlicher Dialogen ander Teil, Dresden,1645)
SSB 2vl, Bc
2:30
Wenn Gott auf unsre Lenden
Wenn Gott auf unsre Lenden
hat eine Last gelegt,
ist Schmerz an allen Enden,
wenn aber er sie trägt,
Da bekennet unser Mut,
Gott ist anders nicht als gut.
Wenn Gott uns Wunden schläget,
er regt sich Traurigkeit,
wenn er sie selber pfleget, verschwindet alles Leid,
Da bekennet unser Mut,
Gott ist anders nicht als gut.
Wenn Krankheit uns umgiebet,
wird unsre Seele matt,
Gott wird gelobt, geliebet,
wenn er erquicket hat,
Da bekennet unser Mut,
Gott ist anders nicht als gut.
Wenn Gott zur Höllen führet,
entsinket Herz und Sinn,
wenn er mit Leben zieret,
greif selber über hin,
Da bekennet unser Mut,
Gott ist anders nicht als gut.
Ach lass auch künftig spüren
die Hand so heilen kann,
soll eine Last mich rühren,
greif selber auch mit an,
Da bekennet Mund und Mut,
Gott ist anders nicht als gut.
Soll Krankheit mich umgeben,
soll ich zur Höllen hin,
so wollest du zum Leben
mich fröhlich wieder ziehn,
Da bekennet Mund und Mut,
Gott ist anders nicht als gut.
Kiedy Bóg spoczywa na naszych lędźwiach
położył ciężar
na każdym końcu jest ból,
ale jeśli on to nosi,
Nasza odwaga wyznaje
Bóg nie jest inny niż dobry.
Kiedy Bóg rani nas
hej budzi smutek,
jeśli sam się nią zaopiekuje, znika wszelkie cierpienie,
Nasza odwaga wyznaje
Bóg nie jest inny niż dobry.
Gdy ogarnia nas choroba
nasza dusza staje się zmęczona,
Bóg jest chwalony, kochany,
kiedy jest odświeżony,
Nasza odwaga wyznaje
Bóg nie jest inny niż dobry.
Kiedy Bóg prowadzi do piekła
zatop swoje serce i umysł,
kiedy ozdabia życiem,
sięgnij po siebie,
Nasza odwaga wyznaje
Bóg nie jest inny niż dobry.
Och, niech to będzie również odczuwalne w przyszłości
ręka może się tak zagoić
powinien mnie poruszyć ciężar
zaatakuj też siebie,
Usta i odwaga wyznają
Bóg nie jest inny niż dobry.
Otacza mnie choroba
czy powinienem iść do diabła
tak właśnie chcesz żyć
pociągnij mnie szczęśliwie ponownie,
Usta i odwaga wyznają
Bóg nie jest inny niż dobry.
6
Andreas Hammerschmidt
Mein Lieb wie schöne bist doch du
Aria (Geistlicher Dialogen ander Teil, Dresden,1645)
T 2vl, Bc
3:30
Mein Lieb wie schöne bist doch du
Geistliche Dichtungen: Salomons hohes Lied (1627)
Das andere Lied
Mein Lieb / wie schöne bist doch du!
Wie zeucht mich die gestalt herzu!
Als Taubenaugen sind die deinen /
Wann zwischen deiner Haare ziehr
Ihr heller Glantz sich giebt herfür /
Vnd sie gleich als zwo Sonnen scheinen.
Wie ferren jenseit dem Eufrat
Hoch an den Klippen Galaad
Sich lustig macht das Heer der Ziegen /
Vnd wie sie springt die geile Schar /
So sehn wir auch das güldne Haar
Vmb deine zarte Stirne fliegen.
Die Zähne geben gantz nicht nach
Den Schaffen die erst aus der Bach
Ganz rein vnd weiß gewaschen kommen /
So Zwilling' haben allzumal /
Vnd bringen richtig jhre Zahl /
Auch nur nicht eines außgenommen.
Noch röter ist der Lippen schein
Als eine Rose pflegt zu sein;
An reden lebt nicht deines gleichen;
Ein Granatapffel ob er wol
Ist Ziehrligkeit vnd röte voll
Muß deinen weichen Backen weichen.
Als wie der Thurn den David hat
Mit einer Brustwehr' in die Stadt
Jerusalem hoch auffgebawet /
Dran Tausend Schilde sind gemacht
Vnd vieler starcken Waffen pracht /
So wird dein Hals auch angeschawet.
Als wie zur newen Frülingszeit
Wann alles blühet weit vnd breit
Zwey junge Reh' in Rosen gehen
Die Zwilling' einer Mutter sind /
So sieht man gleichfals auch /
mein Kind /
An dir die weissen Brüste stehen.
Ich wil / biß das die Hitze weicht /
Vnd jhre Brunst vns nicht erreicht /
Mich zu dem Myrrenberge lenden;
Zum Weyrauchhügel wil ich mich
Begehen biß die Sonne sich
Wird vnter vns zu Nachte wenden.
Gantz schöne / meine Lust / bist du /
Du bist gantz schöne / meine Rhue;
Wer ist es der dich recht beschreibe?
Du bist die Liebe selbst / mein Liecht /Du hast gar keine mackel nicht /
Kein Flecken ist an deinem Leibe.
Moja droga / jaka jesteś piękna!
Jak ta postać mnie tu przyciąga!
Jak gołębie oczy są twoje /
Kiedy ciągnąć między włosy
Jej jasny połysk zdradza /
I świecą jak dwa słońca.
Jak daleko poza Eufrat
Wysoko na klifach Galaad
Armia kóz naśmiewa się z nich /
I jak skaczą przez napalony tłum /
Więc widzimy też złote włosy
Vmb lataj swoim delikatnym czołem.
Zęby w ogóle się nie poddają
Praca, która wychodzi ze strumienia
Przyjdźcie czyste i umyte na biało /
Takie bliźniaki mają
I wprowadź swój numer w prawo /
Nawet nie wykluczając jednego.
Błyszczyk do ust jest jeszcze bardziej czerwony
Jak róża nie będzie;
Mówienie nie żyje jak twoje;
Granat, jeśli chce
Jest delikatny i zaczerwieniony
Muszę ustąpić twoim miękkim policzkom.
Tak jak Thurn ma Davida
Z balustradą do miasta
Jerozolima wysoko /
Wykonano na nim tysiąc tarcz
I wiele potężnych broni
Tak też patrzy się na twoją szyję.
Jak w nowej wiośnie
Kiedy wszystko kwitnie szeroko i szeroko
Dwa młode jelenie chodzą w różach
Bliźniaczki matki są
Więc możesz zobaczyć w tym samym czasie /
moje dziecko /
Białe piersi stoją przeciwko tobie.
Chcę / ugryzłem ciepło, aby ustąpić /
A twoje ciepło nie osiągnęło
Na górę mirry;
Chcę iść do Weyrauchhügel
Słońce samo się ugryzło
W nocy zmieni się na vnter vns.
Gantz piękny / moja żądza / jesteś /
Jesteś bardzo piękna / mój Rhue;
Kto właściwie cię opisuje?
Jesteś samą miłością / moją miłością / nie masz wad /
Na twoim ciele nie ma plamy.
7
Heinrich Schütz
Liebster, sagt in süssen Schmerzen
SWV 438
SS 2vl, Bc
4:30
Liebster, sagt in süßem Schmerzen
Geistliche Dichtungen: Salomons hohes Lied (1627)
Liebster, sagt in süßem Schmerzen deine Sulamithin dir,
komm doch, saget sie von Herzen, küsse mich, o meine Zier,
deine Huld ist zu erheben
für des schönsten Weines Reben.
Dein Geruch der ist viel besser,
als der feist Olivensaft
an dem syrischen Gewässer,
als des Balsams edle Kraft,
darum müssen auf dich schauen
und dich lieben die Jungfrauen.
Zeuch mich hinter dir, wir kommen, folgen deinen Händen nach,
nun er hat mich eingenommen
in sein heilges Schlafgemach,
will mich wissen an den Enden,
wo sich meine Brunst kann wenden.
Wem darf ich an Glücke weichen, weil mich der so sehnlich liebt,
dem kein Wein ist zu verleichen,
den die beste Traube giebt!
Alle Leute, welche leben,
müssen meinen Freund erheben.
Meint ihr, dass ich minder gelte,
o ihr Töchter Solyme,
weil ich schwarz bin, wie die Zelte
an der heißen Mohrensee,
könnt ich Schönheit doch noch leihen Salomons Tapezereien.
Dass ich braune Haut gewonnen,
seht mich darum nicht so an,
ich bin schwarzbraun von der Sonnen, ihre Brunst hat dies getan,
seit dass mich in Zorn und Hassen meiner Mutter Kinder fassen.
Ich muss ihnen stets verwachen
ihre Berg und ihren Wein,
ihre Berge, welche machen,
dass ich itzund schwarz soll sein,
aber mein Berg blieb nur liegen,
weil ich musste sie vergnügen.
Mój Umiłowany, w słodkiej udręce
twoja Szulamita powiedziała ci:
och, chodź, błagała z serca, chodź, pocałuj mnie, och moja ozdoba,
wasza łaska jest równa
z winorośli najlepszego wina.
Twoje perfumy są o wiele lepsze
niż najczystszy sok z oliwek
z jezior syryjskich,
niż szlachetna moc balsamu,
dlatego zachowujesz się
i umiłowany przez wszystkie dziewice.
Narysuj mnie za sobą, nadchodzimy,
podążamy za twoimi rękami,
teraz on mnie przyjął,
do swojej świętej sypialni,
chce mnie poznać na szczycie
do czego zdolny jest mój zapał.
Komu mogę oddać swoją fortunę, ponieważ kocha mnie tak gorąco,
z którym nie można porównać wina wytopionego z najlepszych winogron! Każdy, kto żyje
Muszę wywyższyć mojego przyjaciela.
Myślisz, że jestem mniej wart
och, córki Solyme,
bo jestem czarny jak namioty
wzdłuż gorących mórz mauretańskich,
chociaż mógłbym pożyczyć piękno
nawet do arrasów Salomona.
Że moja skóra stała się brązowa,
nie patrz tak na mnie,
Jestem ciemnobrązowy od słońca,
jego płomień mi to zrobił,
i od tamtej pory z wściekłości i nienawiści
dotykają mnie dzieci mojej matki.
Zawsze muszę ich obserwować
nad ich górami i ich winem,
ich góry, które spowodowały
moja skóra była teraz czarna,
ale moja własna góra pozostała odłogiem
ponieważ musiałem robić ich przyjemność.
8
Heinrich Schütz
Die Erde trinkt für sich SWV 438
AT Bc
2:00
Die Erde trinkt für sich
Aus "Epigramme", nach Anakreon
Die Erde trinkt für sich,
die Bäume trinken Erde,
Vom Meere pflegt die Luft
auch zu getrunken werden,
Die Sonne trinkt das Meer,
der Monde trinkt die Sonnen;
Wollt dann, ihr Freunde,
mir das Trinken nicht vergonnen?
„Z kolei czarna ziemia pije
Drzewa wypijają ziemię.
Morze pije potoki,
słońce morze,
A księżyc pije słońce.
Dlaczego, towarzysze, szydzicie ze mnie,
Jeśli ja też chcę pić? "
Anakreon, Odes 21.
9
Heinrich Schütz
Läßt Salomon sein Bette nicht umgeben SWV 452
SB 2vl, vla, Bc
6:00
Läßt Salomon sein Bette umgeben
Geistliche Dichtungen: Salomons hohes Lied (1627)
Lässt Salomon sein Bette nicht umgeben, stehn sechzig nicht allhier
aus Israel, die Stärksten, so da leben
und wachen stets dafür?
Sie allesamt sind ritterlich geübet,
sind ihres Königs Macht
und schützen ihn, indem er liegt verliebet, behüten ihn die Nacht.
Der Salomon ließ schönes Holz abhauen vom grünen Libanon,
von Silber ließ er edle Säulen bauen
an seinen Bettethron,
die Deck ist Gold und Purpur ist sein Kissen, der Grund ist Lieb und Gunst
aus Solyma von Töchtern, die wohl wissen zu sticken nach der Kunst.
Kommt doch heraus,
kommt her doch, ihr Jungfrauen
ihr Töchter von Zion,
ach säumet nicht, kommt eilends anzuschauen den König Salomon,
seht auf sein Haupt, seht an die schöne Krone auf seine Heiratzeit,
die itzund gibt die Mutter ihrem Sohne
zu rechter Fröhlichkeit.
Czy Salomon nie sprawia, że jego łoże jest otoczone przez sześćdziesięciu stojących tam mężczyzn,
najsilniejsi mieszkający w Izraelu
pilnuje go przez cały czas?
Wszyscy są wyszkoleni w umiejętnościach rycerskich, są potęgą ich króla,
i chroń go, kiedy leży, zakochany, strzegąc go przez całą noc.
Salomon sprawił, że z zielonego Libanu wycięto piękne drewno,
miał szlachetne filary wykonane ze srebra
na jego łożu tronowym,
sufit jest złoty, a jego poduszka szkarłatna, powodem jest miłość i łaska,
od Solyme, autorstwa córek, które z wielkim kunsztem potrafią haftować.
Chodź, wyjdź
chodźcie tu dziewczęta,
córki Syjonu,
ach, nie zwlekaj, spiesz się, aby przyjść i ujrzeć króla Salomona,
zobacz na jego głowie, zobacz piękną koronę na czas jego ślubu
które teraz matka daje synowi
dla prawdziwej radości.
10
Heinrich Schütz
Glück zu den Helikon SWV 96
AT Bc
2:30
Glück zu dem Helikon
Glück zu dem Helikon,
ich hör der Musen Ton,
Clio, Euterpe rein
Melpomene stimmt ein.
Ich hör süßen Gesang
wie der Sirenen Klang,
doch wie ich recht vernahm,
von Phoebo alls herkam.
Allhier der Orpheus hoch
sein Harfen stimmet noch,
bewegt Wälder und Tal,
erfüllt des Jovis Saal.
Ein’ neuen Klang zuvor,
der nicht in ihrem Chor,
ein Jünger fing mit an,
spielt auch auf diesem Plan.
Sie liefen all ohn Ruh,
die Musen gossen zu,
dass er nass von dem Wein,
ein Bach lief von ihm rein.
Permessus lobt die Sach,
Glück zu der Neuenbach,
den Pegasus gemacht,
der Brunn auch heimlich lacht.
Der Midas nicht hie gilt,
den Phoebus tapfer schilt,
allein der Musen Zahl singt
in der Götter Saal.
Fortuna sprzyja Helikonowi,
Słyszę dźwięk muz,
czyste Clio i Euterpe,
Melpomene dodaje głos.
Słyszę słodki śpiew
słodki jak syrena,
ale kiedy usłyszałem słusznie
wszystko pochodziło od Phoebo.
Oto był ten Orfeusz
wciąż stroi swoją podniesioną harfę,
przenoszenie lasów i dolin,
wypełniając salę Jowisza.
Wcześniej nowy dźwięk
tego nie było w ich chórze
co zaczęło się od młodości
kto dodał to do całości.
Wszyscy biegli niespokojnie
i rozlewały się muzy
że będzie przesiąknięty winem, które spływa rzekami po jego bokach.
Permessus pochwalił sprawę,
szczęście dla nowego potoku
który zrobił Pegaz,
nawet dobrze się śmieją po kryjomu.
Midas się tutaj nie liczy
który jest dzielnie skarcony przez Phoebus;
tylko grupa muz
śpiewajcie w sali bogów.
11
Heinrich Schütz
Tugend ist der beste Freund SWV 442
SS 2vl, Bc
5:30
Tugend ist der beste Freund
Aus "Martini Opitii Acht Bücher Deutscher Poematum" durch ihn selbst herausgegeben, Breslau (David Müller) 1625
Tugend ist der beste Freundt,
Die uns allzeit pflegt zu lieben,
Wann die schöne Sonne scheint
Und die Wolcken uns betrüben;
Reisen wir gleich hin und her,
Ueber Land und über Meer,
Es ist ihr kein Beschwer.
Sie weiß nichts von Menschen Gunst,
Wie es zwar manch Freund hier machet,
Der auß falscher Liebesbrunst
Frölich klagt und kläglich lachet,
Der zwar gut ist vom Gesicht
Und sich aller Treu verspricht;
Das Hertze meint es nicht.
Als das leichte Glücke mich
Schien' ein wenig zu erheben,
Wolte der und jener sich
In den Todt auch für mich geben;
Nun ein kleiner rauer Wind
Nur zu wittern sich beginnt,
Ist niemand, der sich findt.
Doch will ich von meinem Muth'
Auch das minste noch nicht schreiten
Und gedencken, daß mein Guth
Wären wird zu allen Zeiten;
Dann mein Trost in Glück und Noth,
Hier und da, in Ehr' und Spott,
Ist Tugend und ist Gott.
Cnota jest najlepszym przyjacielem
Kto nas zawsze kocha
Kiedy świeci piękne słońce
A chmury nas zasmucają;
Podróżujmy tam iz powrotem
Na lądzie i na morzu,
To nie jest dla niej skarga.
Nic nie wie o przychylności ludzi
Jak niektórzy przyjaciele tutaj robią,
Z fałszywego zapału miłości
Wesoło narzeka i śmieje się żałośnie,
Co jest dobre z twarzy
I wszystko obiecuje być sobie wierne;
Serce tego nie znaczy.
Niż łatwe szczęście mnie
Wydawało się, że trochę się podniesie
Pragnęli siebie
Wydać na śmierć także za mnie;
Teraz trochę ostry wiatr
Dopiero zaczyna pachnieć
Nie ma nikogo, kto się odnajduje.
Ale chcę od mojej odwagi
Nawet minimalne tempo
I pamiętaj, że moja dobra
Byłoby przez cały czas;
Wtedy moja pociecha w szczęściu i trudnościach,
Tu i tam, na cześć i kpinę,
Jest cnotą i jest Bogiem.
12
Andreas Hammerschmidt
Komm Nordwind
ST 2vl, Bc
3:30
Komm Nordwind
Geistliche Dichtungen: Salomons hohes Lied (1627)
Das andere Lied
Komm Nortwindt, du, o Sudt, steh' auff,
Nim durch den Garten deinen Lauff,
Laß seine Wurtzel wol durchnässen;
Mein Liebster' komm' jetzt ohn Beschwer
In diesen werthen Garten her,
Von seiner edlen Frucht zu essen.
Ich bin schon in den Garten kommen
Und habe Myrthen abgenommen
Und Würtze Schwester meine Ruh
Ich esse Honig O mein Leben
Ich trinke Saft von truncknen Reben
Und meine süsse Milch darzu.
Nun kommt ihr Freunde kommt zu essen
Des Leides sei jetzt ganz vergessen
Tut weg die bleiche Traurigkeit
Wir wollen nur auf Freude denken
Nicht unterlassen einzuschenken
Biß daß ihr trunken worden seyd.
Nadejdź północnym wietrze, ty, o południowy wstań,
Wybierz się na spacer po ogrodzie,
Niech przesiąknie jego korzenie;
Mój najdroższy „chodź” teraz bez skargi
Do tego cennego ogrodu,
Zjadać jej szlachetne owoce.
Weszłam już do ogrodu
I zdjąłem mirty
I przypraw mój pokój, siostro
Jem miód O moje życie
Piję sok z wypitych winorośli
A do tego moje słodkie mleko.
A teraz przyjdźcie, przyjaciele, przyjdźcie jeść
Cierpienie jest teraz całkowicie zapomniane
Odrzuć blady smutek
Chcemy tylko pomyśleć o radości
Nie powstrzymuj się od nalewania
Ugryź, że się upiłeś.
13
Andreas Hammerschmidt
Wer Gott das Herze giebet
SA 2vl, Bc
3:30
Wer Gott das Herze giebet
Wer Gott das Herze giebet
so nie sich von Ihm trännt
und eine Seele liebet
die Keine Falschheit kännt
der mag entsorget wachen
mag schlaffen wänn Er will
weil seine rechte Sachen
sehn auf ein gutes Ziel.
Laß böse Zungen sprächen
was ihnen nuhr gefällt
Laß Neid und Eifer stechen,
laß toben alle Welt
so wird Er dennoch machen
was sein Gemüte will
weil deine rechte Sachen
sehn auf ein gutes Ziel.
Ich lege Neid und Hassen
beständig unter mich
und ställe Tuhn und Lassen,
Oh Gott! allein auf dich
Du wirst es alles machen
tuhn was mein Herze will
weil meine rechte Sachen
gehen auf ein gutes Ziel.
Który oddaje serce Bogu
więc nigdy nie oddzielajcie się od Niego
i kocha duszę
który nie zna fałszu
może obudzić się bez zmartwień
lubi spać, jeśli chce
ponieważ to właściwe rzeczy
szukaj dobrego celu.
Niech przemówią złe języki
co po prostu lubisz
Niech zazdrość i gorliwość dźgają
niech cały świat szaleje
więc i tak zrobi
czego chce jego umysł
ponieważ twoje właściwe rzeczy
szukaj dobrego celu.
Włożyłem zazdrość i nienawiść
stale pode mną
i nic nie rób,
O Boże! tylko na tobie
Zrobisz to wszystko
rób to, czego chce moje serce
ponieważ moje właściwe rzeczy
dążyć do dobrego celu.
14
Constantin Chr. Dedekind
Die Augen melden oftmals an, dass Liebe sich nicht bergen kann
aus der "Elbianischen Musenlust", 10 Opizianische (1665)
Voice, Lute
2:30
Die Augen melden oftmals an
Das stumme Wort der Augen zwahr
weist seine Meinung oftmahls dahr
von seiner Liebes Pein zu klagen
Ach könnte meine schöne Zier
diess aus den Augen lesen mihr
mein Trost der wäre nicht zu sagen.
Die Hoffnung hielte mich allein
dass ich verliebet wollte sein.
Verlacht man denn mein Angesicht
und gälten meine Sterne nicht
zu hören was ihr Wort begheret
Was soll ich denn erdänken noch
damit sie leichtlich merke doch
das Feuer welch es mich verzehret?
Wil mann es aber nicht verstehn
so muß ich elend untergehn.
Eile gleich, sterb ich aus Liebes Pein
so wird mein Graab dänn müssen sein
ein Dänkmahl ihrer grossen Tugend
Doch ist ihr herz auf ihrn Altar
zu schlechtes Opfer ganz und gahr
für meiner Göttin Himmels Jugend
Mein Graab werd ich mir Ehr erfülln
die weil ich sterb um ihrent willn.
Die Himmel haben nicht Verstand
doch plfägt der Zirkel Lauff und Band
sehr lieblich in sich selbst zu singen:
Der Schwann auch wänn er sterben soll
so höret man ihn schön ud wohl
mit süsser Melodei erklingen?
Wänn Holz zur Lauten wird gemacht
denn hört man erst der Stimme Pracht.
Soll sich der Männsch nicht unterstehn
wänn itzt sein Scheiden an will gehn
sein Leiden ud Beschwehr zu klagen?
Zu reden von der Grausahmkeit
und was ihm Schönheit macht vor Leid
ihn treibt die Liebe, darf er zagen?
Die Liebe die stäts um ihn schwebt
und bei ihm steht so lang er lebt.
Ciche słowo oczu jest prawdą
często pokazuje swoją opinię
narzekać na jego udrękę miłości
Och, moja piękna ozdoba
przeczytaj to poza zasięgiem wzroku mihr
moja pociecha nie byłaby taka, żebym powiedział.
Mam nadzieję, że zostanę w spokoju
że chciałem się zakochać
Jeśli ktoś śmieje się z mojej twarzy
i nie licz moich gwiazdek
usłyszeć, o co prosi ich słowo
Co jeszcze powinienem dziękować?
tak, aby mogli łatwo zauważyć
ogień, który mnie trawi?
Ale nie chcesz zrozumieć
więc muszę zejść nieszczęśliwie.
W pośpiechu pragnę drogiej agonii
więc mój grób będzie musiał być duński
duńskie święto ich wielkiej cnoty
Jednak twoje serce jest na twoim ołtarzu
szkoda, całe i złe poświęcenie
dla mojej bogini niebiańskiej młodości
Uhonoruję swój grób
ponieważ umieram dla nich.
Niebiosa nie mają rozumu
ale krąg wyrywa Lauffa i Band
bardzo pięknie śpiewać w sobie:
Łabędź też powinien umrzeć
abyś mógł go pięknie i dobrze słyszeć
zabrzmieć słodką melodią?
Jeśli drewno jest zrobione na lutnię
bo tylko słyszy się wspaniałość głosu.
Czy człowiek nie powinien być sobie podporządkowany
Wans jego rozstanie teraz chce iść
narzekać na jego cierpienie i obronę?
Mówić o okrucieństwie
i co czyni go pięknym ze smutku
miłość go napędza, czy może się wahać?
Miłość, która go otacza
i stoi z nim tak długo, jak żyje.
15 - no?
Constantin Chr. Dedekind
Natur, Verhängnis und die Liebe
aus der "Elbianischen Musenlust", 10 Opizianische (1665)
Voice, Lute
2:30
Natur, Verhängnis und die Liebe
Natur, Verhängnüs, Liebes Brunst
die stimmen alle drei zusammen
mit Macht mich armen zu verdammen
ist diess wohl ihnen eine Kunst?
Nuhn dz Verhängnüß fänget an
mein Leid zu fördern wie es kan
mihr Angst zu machen mit Beschwerden.
Ich habe, sagt es, in der Hand
der Männsche Glükk ud übel stand
als ein Regent und Herr auf Erden.
Ich will zuförderst Meister sein
in allem seine Tuhn und lassen
in alles was er an will fassen
will ich vermischen Weh ud Pein
wänn ihm sein Sinn zu Schiffen steht
wänn er wohin zu Lande geht
soll ihn Gefahr und Noht umfangen:
Er tue auch endlich was er will
so soll er nimmer doch sein Ziel
und seiner Dienste Lohn erlangen.
Darauf trat die Natur herbei
wolt auch zWort zuförderst haben
sprach wisse dass ohn meine Gaben
kein Ding nicht zu vollenden sei
was mihr nuhr folgen muss bist du
und das Verhängnis selbst darzu
von mirh könnt die Gestalt und Leben
Oft ich und meine Kraft nicht sein
was tähtest du, O Lieb, allein?
Wo wäre deine Herrschaft eben.
Zu zeigen dihr nuhn meine Macht
Will erstlich ich vor allen Dingen
Den Liebenden in den Stand bringen
so bald er nuhr zur Wält gebracht.
Daß alle Lust und gute Zeit
und Vohrsaz der Begierlichkeit
und was ergözt die andern allen
das Spiel und Kurzweil in gemein
ihm sein soll eine rechte Pein
und Straff und Noth ihn überfallen.
Die Liebe lachte nuhr dahrzu
ud sprach: Dein Sinn mag dich ergözzen
mich irret dennoch nicht dein schwäzze
Mein Tuhn bleibt doch für dir mir ruh
wänn gleich de Männsche welcher liebt
die Wohlfahrt allerseits begiebt
so wird er doch nicht immer weinen
die Heraklitus zwahr getahn
weil ich das Glükk ihm geben kann
das bloß sein Herze pflägt zumeinen.
Ich kunt euch bieten Kampf ud Streit
und hab ihn euch schö ausgerissen
gläubt dz die Mänchsche har wol wissen
wie ihr noch keine Götter seid.
Natura suchte Schaam herbei
daß Liebe nuhn ihr Meister sei
und muste still von dannen gehen
so fieng auch das Verhängnis bald
zu rasen an, daß die Gewalt
ganz solte bei der Liebe stehen.
Also verzehr ich Zeit und Jahr
ohn daß mihr jemand Hülffe brächte
mein hellster Tag zeugt dunkle Nächte
denn mein Verhängüss stürzt mich gar
es reibt sich die Natur an mich
die Liebe gänzlich reget sich
wann ich an meine Göttin dänke
Sie hat nuhr Freud und Lust in mihr
Wänn ich von hiziger Begier
mein Herze sonder Ziel bekränke
Natura, ofiary śmiertelne, miłość do upałów
wszyscy trzej się zgadzają
z mocą potępienia mnie jako biednego
czy to dla nich sztuka?
Zaczyna się śmiertelność Nuhn dz
promować moje cierpienie, jak to tylko możliwe
przestraszyć Cię reklamacjami.
Mam to, mówi, w dłoni
mężczyzna był szczęśliwy i chory
jako regent i pan na ziemi.
Przede wszystkim chcę być mistrzem
zrobić wszystko, co w jego mocy
we wszystkim, co chce pojąć
Chcę połączyć ból i ból
jeśli jego umysł jest na statkach
wie, dokąd się udać na lądzie
powinien grozić i nie obejmować go:
W końcu robi, co chce
więc nigdy nie powinien być jego celem
i otrzymać nagrodę za swoje usługi.
Wtedy pojawiła się natura
wolt również ma drugą rękę
mówił, że bez moich darów
nic nie mogło być dokonane
to, za czym musisz podążać, to Ty
i samą zagładę
z mirh może kształt i życie
Często zawodzimy ja i moja siła
co byś zrobił, kochanie, sam?
Gdzie byłaby twoja zasada?
Aby pokazać ci moją moc
Przede wszystkim chcę przede wszystkim
Doprowadź kochanka do stanu
gdy tylko doszedł do władzy.
To cała przyjemność i dobra zabawa
i Vohrsaz pożądania
i co wzbogaca innych
wspólna gra i rozrywka
być dla niego prawdziwym bólem
a Straff i Noth go atakują.
Miłość tylko się z tego śmiała
ud powiedział: Niech twój umysł cię zachwyci
Nadal nie mylę się co do twojego wystąpienia
Mój dohn zachowuje spokój dla ciebie
wänn człowiek, który kocha
dobrobyt ze wszystkich stron
nie zawsze tak płacze
co rzeczywiście uczynił Heraklit
ponieważ mogę dać mu szczęście
że dba tylko o jego serce.
Mogę ci zaoferować walkę i walkę
i wyrzućcie to z siebie
Dz uważa, że chłopaki muszą wiedzieć
ponieważ nie jesteście jeszcze bogami.
Natura wezwała Schaama
ta miłość jest teraz jego panem
i musiał po cichu odejść
więc wkrótce nastąpiła zagłada
przyspieszyć z tą przemocą
całkiem powinna stać się miłością.
Więc pochłaniam czas i rok
bez nikogo, kto ci pomoże
mój najjaśniejszy dzień zaczyna się ciemnymi nocami
ponieważ moje przeznaczenie nawet mnie przewraca
natura ociera się o mnie
miłość porusza się całkowicie
kiedy dziękuję mojej bogini
Ma w sobie tylko radość i przyjemność
Znam gorące pragnienie
zranić specjalny cel mojego serca
16 -no?
Constantin Chr. Dedekind
Der muß sich lassen binden, will er Erlösung finden
aus der "Elbianischen Musenlust", 10 Opizianische (1665)
Voice, Lute
2:30
Kommt lasst uns aus spazieren
Kommt lasst uns aus spazieren
zu hören durch den Wald
die Vögel musizieren
daß Berg und Tahl erschallt.
Wohl dem der frei kan singen
wie ihr, ihr Volk der Lufft
mag seine Stimme schwingen
zu der auf die erhofft.
Ich werde nicht erhöhret
schrei ich gleich ohne Ruh;
die so mich singen Iehret
stopft selbst die Ohren zu.
Mehr wohl dem der frei lebet
wie du, du leichte Schaar
in Noht und Angst nicht schwebet
ist ausser der Gefahr.
Ihr werdet zwahr ümgangen
doch hält man euch in Wehrt
ich bin von der gefangen
die meiner nicht begehrt.
Ihr könnt noch Mittel finden
entflühen aus der Pein;
sie muß noch mehr mich binden
soll ich erlöset sein.
Chodź, pójdziemy na spacer
słychać przez las
ptaki tworzą muzykę
rozbrzmiewa ta góra i dolina.
Szczęśliwy dla tego, kto potrafi swobodnie śpiewać
jak wy, ludzie z Lufft
może wibrować jego głos
do tego, na co liczyłem.
Nie jestem wychowany
Krzyczę natychmiast bez wytchnienia;
który uczy mnie śpiewać
sam zatyka sobie uszy.
Bardziej wygodne dla tych, którzy żyją swobodnie
jak ty, łatwa gromadka
w noht i strach nie unosi się
jest poza niebezpieczeństwem.
Zostaniesz omijany
ale jeden trzyma cię w obronie
Jestem uwięziony przez
którego mój nie chce.
Nadal możesz znaleźć fundusze
uciec od udręki;
musi mnie wiązać jeszcze bardziej
czy będę odkupiony.
17
Andreas Hammerschmidt
Tugend ist der beste Freund
T (B) 2vl, Bc
3:00
Tugend ist der beste Freund
Aus "Martini Opitii Acht Bücher Deutscher Poematum" durch ihn selbst herausgegeben, Breslau (David Müller) 1625
Tugend ist der beste Freundt,
Die uns allzeit pflegt zu lieben,
Wann die schöne Sonne scheint
Und die Wolcken uns betrüben;
Reisen wir gleich hin und her,
Ueber Land und über Meer,
Es ist ihr kein Beschwer.
Sie weiß nichts von Menschen Gunst,
Wie es zwar manch Freund hier machet,
Der auß falscher Liebesbrunst
Frölich klagt und kläglich lachet,
Der zwar gut ist vom Gesicht
Und sich aller Treu verspricht;
Das Hertze meint es nicht.
Als das leichte Glücke mich
Schien' ein wenig zu erheben,
Wolte der und jener sich
In den Todt auch für mich geben;
Nun ein kleiner rauer Wind
Nur zu wittern sich beginnt,
Ist niemand, der sich findt.
Doch will ich von meinem Muth'
Auch das minste noch nicht schreiten
Und gedencken, daß mein Guth
Wären wird zu allen Zeiten;
Dann mein Trost in Glück und Noth,
Hier und da, in Ehr' und Spott,
Ist Tugend und ist Gott.
Cnota jest najlepszym przyjacielem
Kto nas zawsze kocha
Kiedy świeci piękne słońce
A chmury nas zasmucają;
Podróżujmy tam iz powrotem
Na lądzie i na morzu,
To nie jest dla niej skarga.
Nic nie wie o przychylności ludzi
Jak niektórzy przyjaciele tutaj robią,
Z fałszywego zapału miłości
Wesoło narzeka i śmieje się żałośnie,
Co jest dobre z twarzy
I wszystko obiecuje być sobie wierne;
Serce tego nie znaczy.
Niż łatwe szczęście mnie
Wydawało się, że trochę się podniesie
Pragnęli siebie
Wydać na śmierć także za mnie;
Teraz trochę ostry wiatr
Dopiero zaczyna pachnieć
Nie ma nikogo, kto się odnajduje.
Ale chcę od mojej odwagi
Nawet minimalne tempo
I pamiętaj, że moja dobra
Byłoby przez cały czas;
Wtedy moja pociecha w szczęściu i trudnościach,
Tu i tam, na cześć i kpinę,
Jest cnotą i jest Bogiem.
Madrigale von Heinrich Schütz
nicht nach Opitz
18
Heinrich Schütz
Teutoniam dudum belli SWV 338
SSATB 2VL Bc
5:00
Teutoniam dudum belli
Nicht von Opitz
Teutoniam dudum belli, atra pericla molestant.
Omnibus o bona pax, gaudia mille ferat.
Laetentur cives patulo, gens omnis in orbe.
W patria dulci prosperitate nova.
Tota Slesis resonet, jam tota Bugordis,
tota Budorgis: gaudia mille ferat.
Turba novem filium nova cantica cantet
Apollo aureolo resonum pectine pulset ebur,
exclamant passim Charites hominesque venusti:
Omnibus o bona pax, gaudia mille ferat.
EN
Niemcy długa wojna, grozi krzywda czerni.
Wszystko, o uczciwy pokój, radości tysiąca, które mogą przynieść.
Niech obywatele jego są otwarci, cały naród na świecie.
Sukces nowego słodkiego domu.
Cała Slesia ogłosiła w ogóle Bugordis;
całe Budorgis: radości tysiąca, które mogą przynieść.
Tłum, syn dziewięciu nowych piosenek do zaśpiewania,
Apollo golden ECHO shuttle knock ivory
Krzyczeli losowo Gracje mężczyzn i elegancji;
Wszystko, o uczciwy pokój, radości tysiąca, które mogą przynieść.
19
Heinrich Schütz
O dolcezze amarissime d´Amore
SWV 1
SSATB Bc
2:30
O dolcezze amarissime d´Amore
Nicht von Opitz
O dolcezze amarissime d'amore,
quanto è più duro perdervi,
che mai non v'haver
ò provate ò possedute,
come saria l'amar felice stato,
se'l già goduto ben non si perdesse
o quando egli si perde,
ogni memoria ancora
del dileguato ben si dileguasse.
O najbardziej gorzkie słodycze miłości,
o ile trudniej cię stracić,
którego nigdy nie miałem
ò udowodnione ò posiadane,
jaka była szczęśliwa
jeśli już się nim cieszył, nie zostałby utracony
lub kiedy się zgubi,
jakieś wspomnienie jeszcze
z zaginionych dobrze zniknął.
20 - no?
Heinrich Schütz
O primavera, gioventù dell´anno
SWV 1
SSATB Bc
3:30
O primavera, gioventù
Nicht von Opitz
O primavera, gioventù de l'anno,
bella madre di fiori,
d`herbe novelle, di novelli amori,
tu torni ben, ma teco non tornano
i sereni e fortunati di delle mie gioie,
che del perduto mio caro tesoro
la rimembranza misera e dolente,
tu quella sè, ch`eri pur dianzi
si vezzosa e bella,
ma non son io quel ch`un tempo fui,
si caro agli occhi altrui.
Ty czas wiosny, młodość roku,
kochana matka kwiatów
na świeżych łąkach, rajach miłości,
wracasz ponownie, ale nie wracasz
z tobą w tym samym czasie moja prawda,
szczęśliwe uczucie doświadczonej błogości.
Co wnosisz do mojego serca
niż utrata zawsze ukochanego
Lusterko pełne smutku i bólu?
Nadal stoisz przede mną
że byłeś przede mną w błogosławionym blasku -
ale nie jestem już tym, kim byłem
wybierz na twoich oczach.
21
Heinrich Schütz
Siehe wie fein und lieblich ist´s
SWV 48
SSATB 2vl, Bc
7:00
Siehe wie lieblich
Psalm 133 (kein Opitz)
Siehe, wie fein und lieblich ist’s,
dass Brüder einträchtig beieinander wohnen, wie der köstliche Balsam ist,
der vom Häupt’ Aaron herabfleußt,
in seinen ganzen Bart,
der herabfleußt in sein Kleid.
Wie der Tau, der vom Hermon herabfällt, auf die Berge Zion;
denn daselbst verheißt der Herr
Segen und Leben immer und ewiglich.
Oto, jak dobrze i przyjemnie jest dla braci mieszkać razem!
Jest jak drogocenna maść na głowę, która spływa po brodzie,
nawet broda Aarona:
który sięgał do spódnic jego szat; Jak rosa Hermonu i jak rosa
który zstąpił na góry Syjonu, bo tam Pan rozkazał błogosławieństwo, życie na wieki.